Trung Quốc đang triển khai một kế hoạch tham vọng nhằm đưa AI trở thành ngành chủ lực quốc gia. Theo The New York Times, chính phủ Bắc Kinh đã cam kết chi hàng chục tỷ USD mỗi năm – tập trung vào cả hạ tầng siêu máy tính, trung tâm dữ liệu AI, lẫn các khoản tài trợ lớn cho Baidu, Alibaba, Tencent, SenseTime… Mục tiêu rõ ràng là đến 2030, Trung Quốc sẽ trở thành siêu cường AI toàn cầu.
Chiến lược, đóng vai trò then chốt trong chính sách “Made in China 2025”, trọng tâm xây dựng một mạng lưới dữ liệu-trung tâm xử lý quy mô lớn. Theo Financial Times, đến giữa năm 2024, Trung Quốc đã có khoảng 250 trung tâm dữ liệu AI được xây dựng hoặc đang triển khai. Nhiều trong số đó được tài trợ bằng trái phiếu địa phương hoặc ngân sách từ chính phủ.
“Bảo hộ công nghệ” lại là bước đi tinh vi. Khi Mỹ và EU siết hạn chế xuất khẩu chip cao cấp như GPU, Bắc Kinh quyết định không chỉ tự sản xuất chip AI nội địa mà còn siết chặt chuyển giao công nghệ. Mới đây nhất, nước này công bố áp dụng lớp kiểm soát kỹ thuật mới nhằm hạn chế xuất khẩu các công nghệ quan trọng trong chuỗi sản xuất pin xe điện – động thái được giới quan sát xem là bước đi chiến lược sâu sắc trong nỗ lực bảo vệ vị thế dẫn đầu toàn cầu.
Đây không phải là lần đầu Bắc Kinh giới hạn xuất khẩu công nghệ thuộc diện nhạy cảm. Trước đó, Trung Quốc từng áp đặt hạn chế với nguyên liệu đất hiếm, linh kiện drone và chip bán dẫn theo chủ trương “Made in China 2025” – chiến lược đầy tham vọng hướng tới hiện đại hóa ngành công nghiệp nội địa và đặt yếu tố tự chủ lên hàng đầu. Việc kiểm soát sâu vào công nghệ phục vụ pin EV lần này đánh dấu bước tiến quan trọng hơn, bởi pin chiếm tới gần một phần ba chi phí của một chiếc xe điện và đại diện cho “trái tim” công nghệ của EV.
Theo Reuters, tổng mức đầu tư mà Trung Quốc dự kiến rót vào AI trong năm 2025 lên tới 98 tỷ USD. Phần lớn đến từ quỹ chính phủ, được giải ngân dưới dạng trái phiếu ưu tiên và các gói ưu đãi cho doanh nghiệp.
Không chỉ dừng ở phát triển phần cứng, Trung Quốc còn tập trung vào phát triển hệ sinh thái phần mềm và ứng dụng AI. Công ty như DeepSeek đã cho thấy khả năng xây dựng LLM cạnh tranh với OpenAI hoặc Google, “trên nền tảng ngân sách khiêm tốn hơn”. Khoảng 70% vốn đầu tư mạo hiểm AI toàn cầu năm ngoái đến từ Trung Quốc . Các lĩnh vực như nhận diện khuôn mặt, xe tự lái, y tế, tài chính, chuỗi cung ứng đang được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ tài trợ và ưu đãi chính sách từ trung ương đến địa phương.
Yefei Song, giám đốc giải pháp tại Ant Digital Technologies, cho biết công ty đã viết lại rất nhiều phần mềm và dịch vụ cho thị trường kể từ sau cơn sốt DeepSeek. Nhiều công ty ở Trung Quốc cũng bắt đầu theo đuổi quá trình chuyển đổi AI thay vì chuyển đổi số nói chung.
“Đây là cơ hội để mọi người cùng nhau phát triển. ... Tôi nghĩ điều này sẽ mang đến cơ hội thay đổi suy nghĩ của mọi người về Trung Quốc: Trung Quốc là một trong những quốc gia dẫn đầu trong kỷ nguyên AI”, ông nói và cho biết trong khi Trung Quốc có rất nhiều siêu ứng dụng cho hầu hết các dịch vụ hàng ngày, các công ty hiện đang hướng tới việc sử dụng AI để cung cấp cho người dùng trải nghiệm được cá nhân hóa hơn. Điều này đòi hỏi phải đầu tư vào máy chủ GPU và trung tâm dữ liệu, đồng thời xây dựng các mô hình và tác nhân riêng để cuối cùng tích hợp vào các sản phẩm.
Tác động toàn cầu của chiến lược không chỉ ở cạnh tranh công nghệ mà còn về địa chính trị. Khi Trung Quốc nắm giữ chip nội địa đủ mạnh, các nước như Mỹ, EU buộc phải gia tăng đầu tư vào chuỗi sản xuất chip trong nước hoặc mở ra liên minh để giảm lệ thuộc – ví dụ chính sách CHIPS Act hay nội địa hóa EV-pickup.
Bắc Kinh đang nỗ lực hỗ trợ sự bùng nổ AI của đất nước. Vào ngày 30 tháng 5, Hội đồng Nhà nước công bố “Kế hoạch hành động về kết nối năng lực tính toán”, kêu gọi các tiêu chuẩn công nghiệp cho phép tất cả các trung tâm dữ liệu AI được kết nối với nhau và tạo ra cơ chế giao dịch năng lực tính toán để đảm bảo sử dụng tối ưu nguồn lực, ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt và sử dụng không hết đối với cả nhà phát triển và người dùng cuối.
“Các công ty Trung Quốc muốn thấy các mô hình của họ được sử dụng bên ngoài Trung Quốc. Đây chắc chắn là cách để họ trở thành những người chơi toàn cầu trong lĩnh vực AI”, Paul Triolo, đối tác tại công ty tư vấn toàn cầu DGA Group, trả lời CNBC qua email.
James Ong, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành Viện Trí tuệ nhân tạo quốc tế tại Singapore, cho biết “khoảnh khắc DeepSeek” đã thay đổi tư duy tại Trung Quốc về việc đầu tư vào đổi mới sáng tạo.
“Tôi nghĩ rằng có một sự thức tỉnh trong số nhiều nhà khoa học và giáo sư để bắt đầu tìm hiểu về công nghệ cơ bản. Sẽ có những điều mới mẻ xuất hiện”, ông nói.
Sự tự tin ngày càng tăng của Trung Quốc vào AI diễn ra trong bối cảnh Mỹ vẫn đang siết chặt quyền tiếp cận phần cứng tiên tiến. Các công ty bắt đầu giành giật khách hàng bằng cách cung cấp một hiệu suất tương tự nhưng với mức giá thấp hơn rất nhiều. Một nghiên cứu về khả năng cạnh tranh toàn cầu do các nhà nghiên cứu tại Đại học Harvard công bố vào đầu tháng 6 cho thấy Trung Quốc có lợi thế ở hai khối xây dựng chính của AI: dữ liệu và vốn con người.
Với những đột phá lớn trong cuộc đua xây dựng siêu trí tuệ nhân tạo, ngành công nghiệp AI của Trung Quốc tập trung nhiều hơn vào việc sử dụng AI để xây dựng các ứng dụng thực tế—một trọng tâm giúp họ nhanh chóng giành được người dùng mới. Các công ty AI hàng đầu của Trung Quốc—bao gồm Tencent và Baidu—được hưởng lợi nhiều khi phát hành các mô hình AI dưới dạng mã nguồn mở, nghĩa là người dùng có thể tự do điều chỉnh cho mục đích riêng.
Theo: The NY TImes, Reuters
