Tờ Khaosod (Thái Lan) ngày 20/10 đưa tin, gần sáu năm sau khi ký Hợp đồng Đối tác Công tư (PPP) vào tháng 10/2019, dự án đường sắt cao tốc trị giá 224,5 tỷ baht (6,8 tỷ USD) của Thái Lan, nối liền các sân bay Don Mueang, Suvarnabhumi và U-Tapao, hầu như không đạt được tiến triển nào. Siêu dự án này - một trụ cột trong Hành lang Kinh tế phía Đông (EEC) của Thái Lan - giờ đây đang bên bờ vực sụp đổ.
Công ty Asia Era One - đơn vị trúng thầu - vẫn chưa thể đáp ứng các điều kiện cần thiết để được Tổng công ty Đường sắt Quốc gia Thái Lan (SRT) - đối tác công của dự án - cho phép triển khai.
Bản vẽ kiến trúc của nhà ga đường sắt cao tốc ở tỉnh Chachoengsao, một phần của dự án đường sắt kết nối ba sân bay Don Mueang, Suvarnabhumi và U-Tapao ở Thái Lan. Nguồn: Khaosod
Nền tảng kinh tế thay đổi
Theo Khaosod, sự chậm trễ kéo dài đã làm thay đổi căn bản tính khả thi của dự án. Lợi nhuận đầu tư thấp hơn, lượng hành khách ít hơn dự kiến, sự quan tâm của nhà đầu tư vào Hành lang Kinh tế phía Đông (EEC) giảm sút, và lãi suất cho vay tăng cao đều làm suy giảm tính khả thi của dự án.
Đại dịch COVID-19 - một sự kiện bất khả kháng - đã gây khó khăn cho tập đoàn tư nhân Asia Era One trong việc trả khoản phí nhượng quyền 10,67 tỷ baht (326 triệu USD) cho tuyến Đường sắt Sân bay, cũng như không thể đáp ứng đầy đủ yêu cầu về năng lực tài chính, khiến quá trình xây dựng phải dừng lại hoàn toàn.
Do dự án bị đình trệ, chỉ còn lại ba lựa chọn: chấm dứt hợp đồng, sửa đổi hợp đồng hoặc cho phép Tổng công ty Đường sắt Quốc gia Thái Lan (SRT) tiến hành độc lập.
Hi vọng ngắn ngủi
Khaosod đưa tin, Ủy ban Chính sách Hành lang Kinh tế Phía Đông (EECPC) đã cố gắng cứu vãn dự án bằng cách phê duyệt 5 sửa đổi hợp đồng quan trọng dựa trên đề xuất của Asia Era One. Bản sửa đổi cho phép khoản đầu tư chung của chính phủ Thái Lan được thanh toán theo từng đợt gắn liền với tiến độ xây dựng, trong khi liên doanh tư nhân sẽ cung cấp thêm 160 tỷ baht (4,9 tỷ USD) phí bảo lãnh, và thanh toán dự án Đường sắt Sân bay thành 7 đợt.
Cả SRT và Asia Era One đều đồng ý với những thay đổi này. Hợp đồng sửa đổi đã được Văn phòng Tổng Chưởng lý Thái Lan (OAG) xem xét và chuẩn bị trình Nội các nước này phê duyệt, với ngày khởi công xây dựng đã được ấn định.
Lễ ký kết Hợp đồng Đối tác Công tư (PPP) cho dự án đường sắt cao tốc kết nối ba sân bay do chính quyền cựu Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha thực hiện năm 2019.
Sự thay đổi chính trị làm chệch hướng tiến trình
Tuy nhiên, Khaosod đưa tin, một sự thay đổi trong chính phủ Thái Lan dưới thời Thủ tướng đương nhiệm Anutin Charnvirakul đã làm gián đoạn tiến trình của dự án.
Chính quyền mới lập luận rằng hợp đồng sửa đổi gây bất lợi cho SRT, viện dẫn 18 vấn đề pháp lý do Văn phòng Tổng chưởng lý nêu ra, và yêu cầu quay trở lại thỏa thuận ban đầu năm 2019.
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Thái Lan Phiphat Ratchakitprakarn đã công khai phản đối đề xuất về cơ cấu trả góp "xây dựng và thanh toán", cho rằng nó không phù hợp với hợp đồng ban đầu, vốn quy định rằng các khoản thanh toán của chính phủ chỉ được thực hiện sau khi dự án hoàn thành. Ông dự đoán rằng nếu sửa đổi được trình lên Nội các Thái Lan, nó sẽ không được thông qua.
Động thái này đã vô hiệu hóa bản sửa đổi 5 điểm. Ngay sau đó, Thống đốc SRT từ chức, đưa dự án trở lại tình trạng bế tắc.
Hậu quả trên toàn Hành lang Kinh tế phía Đông (EEC)
Theo Khaosod, hậu quả còn vượt xa bản thân tuyến đường sắt. Các dự án EEC lớn khác - bao gồm việc mở rộng Sân bay U-Tapao và Thành phố Hàng không Miền Đông (Eastern Aviation City) - phụ thuộc vào tuyến đường sắt cao tốc để đảm bảo kết nối quan trọng. Nếu không có nó, toàn bộ sự phát triển của hành lang này sẽ bị đe dọa.
Khaosod nhận định, với tình hình bế tắc hiện tại, dự án đường sắt cao tốc dường như ngày càng có khả năng bị chấm dứt theo hợp đồng PPP hiện tại. Bất kỳ bên nào khởi xướng việc chấm dứt sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, gần như chắc chắn sẽ dẫn đến các tranh chấp pháp lý kéo dài và các yêu cầu bồi thường đáng kể.
