(Ảnh minh họa: Anadolu)
Quyết định được đưa ra sau khi Liên hợp quốc (LHQ) khôi phục lệnh cấm vận vũ khí và các biện pháp hạn chế khác, do Tehran bị cáo buộc vi phạm thỏa thuận hạt nhân mang tính lịch sử ký cách đây 1 thập kỷ.
Theo thông cáo của Hội đồng châu Âu, gói trừng phạt bao gồm: tái phong tỏa tài sản của Ngân hàng Trung ương Iran cùng nhiều ngân hàng thương mại lớn, cấm nhập khẩu dầu thô, khí đốt, hóa dầu và các sản phẩm từ dầu mỏ của Iran, cũng như hạn chế xuất khẩu sang Tehran các thiết bị then chốt trong lĩnh vực năng lượng, vàng, kim loại quý, kim cương và một số phần mềm, trang thiết bị hàng hải.
Ngoài ra, các chuyến bay hàng hóa của Iran sẽ không được tiếp cận sân bay EU, đồng thời bị cấm bảo dưỡng, sửa chữa máy bay và tàu biển liên quan.
Cùng ngày, LHQ xác nhận các biện pháp trừng phạt được áp dụng từ 20h ngày 28/9 (giờ New York), sau khi nỗ lực trì hoãn do Nga và Trung Quốc đề xuất không được Hội đồng Bảo an thông qua. Ngoại trưởng ba nước châu Âu - Anh, Pháp, Đức - đã ra tuyên bố chung kêu gọi Iran tuân thủ đầy đủ các nghị quyết quốc tế.
EU nhấn mạnh lập trường của mình phù hợp với LHQ nhưng cũng bao gồm những bước đi độc lập nhằm tăng sức ép lên Tehran. Bà Kaja Kallas, Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của EU, khẳng định: "Chúng tôi sẽ triển khai ngay việc tái áp đặt toàn bộ các biện pháp trừng phạt liên quan đến hạt nhân mà trước đây từng được dỡ bỏ. Tuy nhiên, cánh cửa đối thoại vẫn mở".
Động thái này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Trung Đông leo thang sau các cuộc tấn công của Mỹ và Israel vào cơ sở hạt nhân Iran hồi tháng 6. Israel ngay lập tức hoan nghênh quyết định của EU và LHQ, coi đây là "bước tiến lớn" nhằm ngăn chặn nguy cơ một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân.
Về phía Iran, chính quyền Tehran bác bỏ cáo buộc theo đuổi vũ khí hạt nhân, đồng thời triệu hồi đại sứ tại Anh, Pháp và Đức để tham vấn. Đồng Rial của Iran ngay lập tức mất giá kỷ lục, phản ánh lo ngại kinh tế ngày càng trầm trọng.
Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 - còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) - từng được kỳ vọng tạo ra bước ngoặt trong quan hệ giữa Iran và phương Tây, cho phép các thanh sát viên quốc tế giám sát chương trình hạt nhân của Tehran để đổi lấy việc dỡ bỏ trừng phạt. Tuy nhiên, năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi thỏa thuận, mở ra chu kỳ bất ổn mới. Những nỗ lực cứu vãn của EU trong thập kỷ qua không ngăn được sự sụp đổ của cơ chế này.
Việc EU và LHQ đồng loạt khôi phục trừng phạt phản ánh sự thất vọng của các liên minh quốc tế trước động thái làm giàu uranium mới của Tehran. Quyết định này có nguy cơ khoét sâu bất ổn tại Trung Đông và đặt ra thách thức nghiêm trọng cho an ninh quốc tế trong thời gian tới.
