Sau hơn ba thập niên nổi tiếng cả nước với thể loại truyện ngắn, cuối cùng ông cũng được một giải thưởng dành cho… lý luận phê bình nhờ tập tiểu luận Giăng lưới bắt chim.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp viết tiểu luận với sự sắc bén như khi ông viết truyện. Với phong thái tỉnh bơ, thi thoảng thả nhẹ một nhận định giống ném nhẹ một hòn đá vào mặt hồ đang yên tĩnh.
Hoa thủy tiên của 20 năm sau
Tiểu luận Trò chuyện với hoa thủy tiên và những nhầm lẫn của nhà văn của ông từng khuấy động dư luận một thời.
Hơn 20 năm sau đọc lại tiểu luận này, tuy mất cái vẻ xôn xao năm xưa nhưng "hoa thủy tiên" ấy vẫn đẹp, vẫn gợi lên được những vấn đề của văn chương Việt Nam ở thời của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp và cả thời nay nữa.
Có lẽ vì thế khi tái bản các tiểu luận văn học của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, nhà xuất bản đã chọn cái tên Trò chuyện với hoa thủy tiên và… (Nhà xuất bản Trẻ, 2025).
Đọc sách nhận ra trước khi in thành tập, đa phần các bài viết đã được in trên báo và tạp chí như Tiền Phong, 
Di cảo Nguyễn Huy Thiệp: 'anh hùng còn chi?'
Gốm Thiệp, những bức vẽ từ lòng thấu hiểu Nguyễn Huy Thiệp
