Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa ra kết luận, đề nghị truy tố 27 bị can trong vụ án Công ty Thái Dương và các đơn vị liên quan khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái.
Cựu thứ trưởng Bộ TN-MT Nguyễn Linh Ngọc. Ảnh: Bộ Công an
Trong số này, 7 người là cựu lãnh đạo, nhân viên Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) và Sở TN-MT tỉnh Yên Bái bị đề nghị truy tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí", gồm: Nguyễn Linh Ngọc, cựu thứ trưởng Bộ TN-MT; Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TN-MT tỉnh Yên Bái. Riêng bị can Đoàn Văn Huấn (SN 1958, Chủ tịch Công ty Thái Dương) bị đề nghị truy tố về 3 tội danh gồm: "Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên", "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", "Gây ô nhiễm môi trường".
Theo kết luận, Công ty Thái Dương được Bộ TN-MT cấp phép thăm dò đất hiếm tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) từ năm 2009. Đến tháng 5-2011, Công ty Thái Dương nộp hồ sơ xin khai thác quặng đất hiếm nhưng chưa được thông qua.
Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị, yêu cầu khai thác khoáng sản nhất thiết phải gắn với chế biến sâu. Công ty Thái Dương phải lập, bổ sung Dự án "Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm" (Dự án chế biến sâu đất hiếm), trình các cơ quan có thẩm quyền thẩm định và xin ý kiến Chính phủ.
Sau khi Bộ Công Thương thẩm định Dự án chế biến sâu đất hiếm, đã báo cáo Thủ tướng kết quả là khả thi. Do vậy, Chính phủ giao Bộ TN-MT thẩm định cấp phép cho Công ty Thái Dương.
Tại thời điểm tháng 6-2013, việc cấp phép được thực hiện theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010 nên Dự án khai thác chế biến đất hiếm của Công ty Thái Dương đã thay đổi cả về quy mô và tính chất, không chỉ có Dự án khai thác, tuyển quặng như khi xin cấp phép năm 2011. Dự án này phải gồm 3 thành phần không thể tách rời là "khai thác, tuyển quặng"; "nhà máy thủy luyện Yên Bái" và "nhà máy chiết tách Hải Phòng". Tuy nhiên, trong hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương mới chỉ có giấy chứng nhận đầu tư Dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp năm 2011, hết hạn năm 2012.
Bên cạnh đó, vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương chỉ có 200 tỉ đồng, không đảm bảo tỉ lệ vốn ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án (1.953 tỉ đồng) theo quy định tại Luật Khoáng sản năm 2010.
Các bị can: Đoàn Văn Huấn (trái) và Nguyễn Văn Chính, lãnh đạo Công ty Thái Dương.
Nhóm cán bộ Tổng cục Địa chất và Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ, đứng đầu là bị can Nguyễn Văn Thuấn, Tổng cục trưởng, dù biết Công ty Thái Dương không đủ điều kiện nhưng vẫn đề xuất lãnh đạo Bộ TN-MT cấp giấy phép. Bị can Nguyễn Linh Ngọc, Thứ trưởng Bộ TN-MT, ký giấy phép này.
Cựu thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc khai đã nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện nhưng vẫn ký giấy phép cho doanh nghiệp. Trong quá trình này, ông Ngọc khẳng định không được hưởng lợi gì từ Đoàn Văn Huấn.
Cựu Thứ trưởng thừa nhận hành vi của mình là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỉ đồng.
Bị can Nguyễn Văn Thuấn khai, quá trình giúp Công ty Thái Dương xin giấy phép, được Đoàn Văn Huấn đến phòng làm việc, "cảm ơn" 500 triệu đồng. Sau khi khởi tố vụ án, bị can Thuấn đã nộp lại số này cho Cơ quan điều tra.
