Xuất khẩu vào Mỹ bắt đầu khó, doanh nghiệp thận trọng từng đơn hàng

Đối tác Mỹ nhiều yêu cầu hơn

Chia sẻ với cộng đồng doanh nghiệp TP.HCM trong talkshow thuế đối ứng 20%, tác động và giải pháp ứng phó cho doanh nghiệp, TS Cấn Văn Lực cho rằng dù phía Mỹ thông báo thuế đối ứng từ ngày 2/4, nhưng xuất khẩu đến hết tháng 6 chưa ảnh hưởng, doanh nghiệp cũng tận dụng cơ hội tăng tốc xuất hàng trước khi mức thuế chính thức được ban hành. Tuy nhiên, từ tháng 7 này, những ảnh hưởng đã bắt đầu lộ diện.

Ông Lực cho biết một số doanh nghiệp chia sẻ với ông rằng đối tác Mỹ rất thận trọng trong việc đặt hàng, nếu có đơn hàng thì cũng hạn chế mua số lượng hơn.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch HĐQT - CEO Nafoods Group cũng xác nhận việc xuất khẩu vào thị trường Mỹ bắt đầu khó và chậm hơn. Nafoods Group xuất đi 70 thị trường nhưng tỷ lệ hàng bán vào Mỹ khá cao, chiếm đến 22% bao gồm cả trái cây tươi và trái cây chế biến.

Theo TS. Cấn Văn Lực, các bộ ngành vẫn tiếp tục đàm phán để đưa mức thuế đối ứng về dưới 20%.

“Trong thời gian chờ đợi từ giữa tháng 7 đến nay, khách mua Mỹ đặt hàng rất thận trọng và lượng mua ít hẳn. Họ đang cùng chúng tôi đàm phán để chia sẻ con số 20% thuế. Nhưng việc đàm phán cũng diễn ra chậm vì cả 2 bên đều thận trọng”, ông Hùng cho biết.

Doanh nhân này cho rằng thuế xuất khẩu nông sản từ 0% lên 20%, nếu dồn về phía khách hàng, trong đó người tiêu dùng phải chịu thì ngay lập tức họ không chấp nhận. Nên doanh nghiệp phải chia sẻ, như thế biên lợi nhuận sẽ giảm thấp, thậm chí không có lời. Nhưng cái khó hơn là đối tác chậm mua, thận trọng trong đặt hàng. Doanh nghiệp phải chấp nhận tồn kho, khó quay vòng dòng tiền.

“Nếu chốt mức thuế cho hàng nông sản 20%, thực tế chúng tôi vẫn chấp nhận được nếu có nhiều chính sách khác hỗ trợ như bù lãi suất cho những khoản vay xuất khẩu, các thủ tục hành chính cắt giảm hơn, hỗ trợ nhiều hơn các điều kiện sản xuất, bảo quản, vận chuyển…

Điều tôi lo ngại là lâu dài thiệt thòi cho nông dân. Trái cây tươi Mỹ hiện nay nhập về Việt Nam đang trội hơn trái cây tươi Việt Nam xuất vào Mỹ. Nếu thuế nhập khẩu bằng 0% thì áp lực rất lớn cho cả nông dân Việt Nam và doanh nghiệp, vì chi phí trong nước sẽ tăng. Trái cây Mỹ rẻ, trái cây nội địa càng khó cạnh tranh ”, ông Hùng nói thêm.

Tương tự, ngành dệt may cũng xuất khẩu chậm lại từ tháng 7. Theo ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch Công ty TNHH Việt Thắng Jean, xuất khẩu dệt may vào thị trường Mỹ từ tháng 7 này rất chậm.

Hiện tại đơn hàng đi Mỹ mà doanh nghiệp sản xuất đến 20/6 là xuất đủ kịp trước ngày dự kiến áp thuế. Những đơn hàng mới với kiểu dáng mới, được đặt hàng mới tiếp tục làm. Với hàng bình thường, hàng căn bản thì phải xem xét mức thuế. Dự kiến tháng 9 mới có thể tăng lại cho thị trường Mỹ.

Top 10 ngành hàng xuất khẩu sang thị trường Mỹ, trong đó ngành hàng thủy sản có 87,83% doanh nghiệp Việt tham gia xuất trực tiếp. (Nguồn: Viện ĐTNC BIDV)

Làm mới thị trường cũ

Cũng theo ông Việt, dù xuất khẩu tháng 7 có giảm nhưng tính chung 7 tháng đầu năm, toàn ngành dệt may vẫn tăng trưởng và đang cố gắng đạt mức tăng 2 con số.

“Lợi thế là đến cuối năm là dịp mua sắm. Hơn nữa, ngành dệt may Việt Nam đã xuất khẩu đi 107 quốc gia và vùng lãnh thổ. Để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, chúng tôi đang chuyển hướng xuất nhiều hơn vào EU, thị trường này tính ổn định, bền vững hơn. Với riêng Việt Thắng Jean, trước đây thị trường Mỹ chiếm khoảng 30%, nhưng từ đầu năm đến nay chúng tôi đẩy mạnh vào EU, Hàn Quốc cùng nhiều thị trường mới và bán trong nước", ô ng Việt nói.

Ngoài ra, một lợi thế khác ông Việt cho rằng các doanh nghiệp dệt may nói riêng và xuất khẩu nói chung được hưởng lợi trong điều kiện hiện nay là Việt Nam đã ký 17 hiệp định thương mại (FTA). Các thị trường như Hàn Quốc, Nhật, EU lượng nhập khá tốt.

“Có một số doanh nghiệp thị trường Mỹ vẫn chiếm 70-80% thì chúng tôi đã chủ động chia sẻ các đơn hàng của thị trường khác. Chúng tôi xác định không tập trung vào một thị trường nào trước tình hình biến động hiện nay”, ông Việt nói thêm.

Ở lĩnh vực nông sản, theo Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sinh Phan Minh Thông, Việt Nam đang xuất khẩu rất lớn nhiều mặt hàng vào Mỹ như thủy hải sản, cà phê, tiêu, điều. Riêng tiêu, Việt Nam cũng xuất vào Mỹ với lượng lớn nhất.

Nếu so với Thái Lan, Philippine cùng mức thuế 19% và thị trường cạnh tranh lớn nhất Việt Nam là Brazil với thuế áp 50%, thì Việt Nam vẫn có cơ hội. Tuy nhiên, ông cho biết các hiệp hội, ngành hàng, đối tác vẫn tiếp tục đàm phán, kỳ vọng đưa mức thuế về 0% đối với mặt hàng mà Mỹ không sản xuất được như tiêu, quế, hồi.

Việt Nam xuất khẩu lượng tiêu, cà phê, điều rất lớn vào thị trường Mỹ mỗi năm.

Với ngành gỗ, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) Phùng Quốc Mẫn cho rằng hiện nay các doanh nghiệp đã "không còn sốc". Kết quả đàm phán giữa Mỹ và các nước cạnh tranh trong ngành với Việt Nam nhiều năm nay cũng không khác biệt nhiều, vẫn ở mức 19-20%.

Nhưng ngành gỗ Việt Nam có nhiều lợi thế hơn, bởi người thợ Việt Nam có tay nghề cao, hàng gỗ Việt tinh xảo nên người Mỹ rất thích và mua nhiều, vượt hẳn các nước khác.

"Đối tác của chúng tôi khẳng định trong gian bếp của người Mỹ, nếu có 10 món đồ thì có 4 món là hàng từ Việt Nam", ông Mẫn nói.

Chủ tịch HAWA cho rằng 7 tháng năm 2025, tổng xuất khẩu đồ gỗ sản phẩm gỗ của Việt Nam sang Mỹ vẫn đạt 5,6 tỷ USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ. Điều này chứng tỏ cách giải quyết của doanh nghiệp khá hiệu quả.

Về dài hạn, doanh nghiệp gỗ đang tập trung đa dạng hóa thị trường, đồng thời tiết giảm chi phí để giảm giá thành. Đặc biệt, các doanh nghiệp đang tập trung làm mới thị trường cũ.

"5 thị trường lớn của gỗ Việt Nam là Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và EU, nhưng không phải sản phẩm gỗ nào cũng đi vào các thị trường này giống nhau. Như Nhật nhập mạnh gỗ dăm, viên nén, Hàn Quốc nhập viên nén, Trung Quốc nhập dăm gỗ, gỗ công nghiệp, EU chủ yếu là các sản phẩm ngoài trời.

Các thị trường này vẫn còn dư địa cho sản phẩm khác và chúng tôi đang khai thác, làm mới. Tôi tin rằng với kết quả 7 tháng giữ nhịp của năm 2024, sau khi mức thuế áp dụng, chúng ta vẫn hy vọng giữ được doanh thu xuất khẩu gỗ và nội thất", ông Mẫn nói.

Đặc biệt, ông Mẫn tiết lộ xu hướng một số doanh nghiệp bắt đầu quan tâm đến việc xây dựng cơ sở sản xuất ngay tại Mỹ. Đây là một bước đi táo bạo để vừa tận dụng thị trường, tránh được các rào cản thương mại

Theo Tiến sĩ Cấn Văn Lực, với kịch bản cơ sở - Mỹ áp thuế đối ứng 20% lên hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, ước tính giá trị phải trả thêm khoảng 25 - 30 tỷ USD/năm.

Hiện các bộ ngành vẫn tiếp tục đàm phán/thương lượng, để đạt thuế suất thấp hơn - ở mức có thể 15-17%.

Ông cho rằng trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp nên tận dụng tốt các chính sách hỗ trợ về thuế, phí, lãi suất…và ứng dụng công nghệ trong sản xuất để tiết giảm chi phí, giảm giá thành. Song song đó là đánh giá tác động đối với ngành hàng và doanh nghiệp mình để chủ động ứng phó; lên phương án chia sẻ chi phí thuế quan cùng đối tác.

Doanh nghiệp nên tận dụng cơ hội từ các FTA thế hệ mới và từ việc nâng cấp quan hệ Việt Nam với Mỹ, Nhật Bản, Úc, Malaysia, NZ, Singapore, Thái Lan... để đa dạng hóa thị trường, đối tác, chuỗi cung ứng, sản phẩm.