Nỗi lo giá cả bấp bênh
Trao đổi với phóng viên, ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, trong thời gian gần đây, giá lúa đang ở mức khoảng 8.000 - 9.000 đồng/kg rớt xuống còn 6.000 đồng/kg mà vẫn không bán nổi khiến nhiều doanh nghiệp ngành gạo lo lắng. Hơn thế nữa, đa số người nông dân trồng lúa không có khả năng trữ gạo việc kìm hãm tình trạng giá rớt rất khó, ngoài tầm tay của họ.
"Phía Hiệp hội Lương thực Việt Nam cũng chỉ có chức năng cung cấp thông tin thị trường đến các doanh nghiệp, hiệp hội không thể ngăn chặn được đà giảm của giá gạo xuất khẩu hiện nay", ông Nam cho hay.
Dữ liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy, gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam hiện đang được chào giá ở mức 392 USD/tấn, mức thấp nhất kể từ tháng 9/2021. Ngoài ra, giá gạo gạo 25% tấm của Việt Nam cũng giảm 2 USD/tấn, xuống còn 365 USD/tấn; riêng gạo 100% tấm ổn định ở mức 310 USD/tấn.
Theo số liệu mới vừa cập nhật, giá lúa vẫn giảm. Dữ liệu từ Sở NN&PTNT tỉnh An Giang, giá một số loại lúa trên địa bàn tỉnh giảm nhẹ 100 – 200 đồng/kg ngày đầu tuần. Theo đó, giá lúa OM 5451 giảm 200 đồng/kg về mốc 5.600 – 5.800 đồng/kg; lúa IR 50404 giảm 100 đồng/kg, xuống còn 5.400 – 5.600 đồng/kg.
Theo anh Đỗ Văn Lâm - một thương lái lúa gạo tại Cần Thơ chia sẻ: "Bà con nông dân đang lo lắng vì mức giá lúa xuống thấp. Còn doanh nghiệp và thương lái như chúng tôi thì lo lắng giá lúa sẽ còn giảm sâu hơn nữa nên chưa dám ký hợp đồng cũng như chưa đặt cọc. Thậm chí, chúng tôi còn đang rất đau đầu với một số hợp đồng đã đặt cọc trước đó giá cao hơn, giờ thương lượng lại theo giá cả thị trường thì người nông dân không đồng ý".
Theo các chuyên gia, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng rớt giá gạo xuất khẩu hiện nay là do nguồn cung tăng do Ấn Độ quay lại thị trường. Trong khi đó, nhu cầu nhập gạo của các thị trường lớn như Philippines, Indonesia cũng đang giảm sút mạnh. Các quốc gia nhập khẩu gạo này đang nghiên cứu chính sách tiết kiệm, tránh nhập khẩu gạo giá cao.
Bên cạnh đó, "nước ta đang vào vụ thu hoạch lúa gạo lớn nhất trong năm – vụ Đông Xuân với dự kiến sẽ đạt đỉnh vào tháng 3 và 4", ông Nam cho biết thêm.
Cần sự hỗ trợ về nguồn vốn để trữ hàng, chủ động sản xuất
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong suốt những năm 2016 - 2022, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam luôn dao động ở mức 420 - 535 USD/ tấn. Năm 2023, giá gạo xuất khẩu tăng cao nhờ việc Ấn Độ dừng xuất khẩu gạo, khiến giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt đỉnh cao nhất 15 năm (tính từ năm 2008) là 663 USD/tấn vào tháng 11/2023.
Đến thời điểm này, giá gạo 5% tấm xuất khẩu đứng ở mức 393 USD/tấn, đã giảm 270 USD, tương đương 40% so với cuối năm 2023. Với mức giá hiện tại, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam đang ở mức thấp nhất trong nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới như Thái Lan, Ấn Độ.
Cũng theo đại diện Hiệp hội Lương thực Việt Nam, mới bắt đầu vụ mà giá lúa gạo đã giảm như thế này, nếu không sớm có giải pháp thì chúng tôi lo ngại giá còn giảm nữa. Do đó, yêu cầu đặt ra cấp thiết là cần có chính sách về tạm trữ lúa gạo. Tức là, Nhà nước triển khai chính sách tạm trữ để hỗ trợ người nông dân tiêu thụ với mức giá cả hợp lý nhằm ổn định sản xuất, ổn định giá cả.
Thêm vào đó, ông Nam nhấn mạnh, trong bối cảnh vào mùa, rớt giá như thế này, người nông dân và doanh nghiệp ngành lúa gạo rất cần sự hỗ trợ từ phía ngân hàng, để họ được tiếp cận nguồn vốn rẻ.
Còn phía doanh nghiệp, thương lái, ông Lâm cho biết, hiện ngân hàng vẫn cho vay với mức lãi suất khá cao cũng như những điều kiện, quy định để cho vay rất khó khăn. "Chúng tôi mong muốn ngân hàng có chính sách ưu tiên cho người dân, doanh nghiệp uy tín và có sự linh hoạt hơn nữa trong các quy định vay vốn, chấp nhận việc thế chấp tiền, hàng hoá, hợp đồng…Chỉ có như vậy mới giúp người nông dân, doanh nghiệp, thương lái có khả năng trữ hàng, đợi giá xuất khẩu tăng cao và chủ động trong kế hoạch sản xuất - kinh doanh của mình", ông Lâm nhấn mạnh thêm.
Theo các chuyên gia kinh tế, về lâu dài, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam cần linh hoạt trong chiến lược tiếp cận thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và tìm kiếm thị trường mới để duy trì và mở rộng thị phần.
"Năm 2025, sản lượng gạo trên thế giới dồi dào sẽ tác động đến giá gạo của thế giới, trong đó có cả các nước như Thái Lan, Pakistan chứ không riêng Việt Nam. Ở giai đoạn này, doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần sự hỗ trợ vốn từ ngân hàng và Bộ Tài chính cũng cần hoàn thuế xuất khẩu sớm để tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Với vai trò quản lý nhà nước, thời gian tới, ngành Công thương sẽ đẩy mạnh triển khai các giải pháp xúc tiến xuất khẩu gạo để đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này", ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) khuyến nghị./.
