Các thủ tục kiểm soát an ninh ở sân bay như tháo giày, cởi thắt lưng, bỏ đồng hồ... đặt vào khay nhựa để soi chiếu khiến nhiều hành khách cảm thấy phiền phức và gây ùn tắc trong những ngày cao điểm.
Vì sao phải cởi thắt lưng, giày khi qua cửa an ninh sân bay?
Dù đã nhiều lần đi máy bay, nhiều người vẫn không hiểu những thứ vô hại như giày, thắt lưng, đồng hồ, mắt kính... có thể ảnh hưởng gì đến an ninh hàng không? Câu trả lời là chúng chứa kim loại nên có thể gây nhiễu máy dò kim loại khi đi qua cổng soi chiếu. Cửa từ an ninh phát ra trường điện từ nhẹ, nếu có vật thể kim loại đi qua, máy sẽ phát cảnh báo (bằng âm thanh hoặc ánh sáng).
Vấn đề là nếu khách hàng mang quá nhiều kim loại như chiếc thắt lưng có khóa lớn hoặc đồng hồ dây thép không gỉ, máy sẽ lập tức cảnh báo, buộc nhân viên an ninh phải kiểm tra lại bằng tay hoặc dùng máy quét cầm tay.
(Ảnh: NBC News)
Ngoài vấn đề kim loại, quy định tháo bỏ mấy vật dụng trên còn liên quan đến các yếu tố an ninh khác.
Thắt lưng
Trong các trường hợp nghiêm ngặt, khóa thắt lưng có thể bị chế thành lưỡi dao nhỏ, vũ khí ẩn, hoặc ngụy trang chất nổ.
Phần lớn hành khách không có ý đồ xấu nhưng hệ thống an ninh sân bay thường làm theo các quy định. Việc yêu cầu tháo thắt lưng và đặt vào khay giúp nhân viên dễ dàng xác minh nó không có gì bất thường và giúp quá trình kiểm tra suôn sẻ hơn.
Thực tế, trước khi bỏ quy định tháo thắt lưng khi đi qua cửa an ninh, Cơ quan An ninh Vận tải Mỹ (TSA) từng khuyến cáo nếu không muốn tháo phụ kiện này, bạn nên mặc quần thể thao hoặc đồ không có chi tiết kim loại khi ra sân bay.
Đồng hồ đeo tay
Đồng hồ kim loại hoặc đồng hồ thông minh (smartwatch) cũng có thể gây ra cảnh báo trên cổng từ. Ngoài ra, một số loại đồng hồ thông minh còn có pin lithium, bảng mạch, ăng-ten phát sóng. Đây những thành phần nhạy cảm với các hệ thống kiểm tra an ninh cao cấp như máy phân tích tia X hoặc máy phát hiện chất nổ.
Trong âm mưu Bojinka (1995–1996) tại Philippines, các phần tử khủng bố sử dụng đồng hồ Casio được cải biến thành bộ hẹn giờ kích nổ, kết hợp với chất nổ nitroglycerin và 2 pin 9‑volt giấu dưới mặt đồng hồ, đủ để điều khiển vụ nổ trên máy bay nếu được vận chuyển theo đúng kế hoạch. May mắn, vụ việc đã bị phát hiện trước khi kịp thành công.
Sau đó các sân bay, cơ quan ninh lo ngại đồng hồ đeo tay cải trang thành thiết bị điều khiển từ xa cho các thiết bị nổ. Vì vậy, việc tháo đồng hồ ra, đặt vào khay riêng là một bước bắt buộc trong quy trình kiểm tra.
Do có tiền lệ khủng bố bằng đồng hồ, nhiều sân bay vẫn áp dụng định kiểm tra nghiêm ngặt vật dụng này. (Ảnh minh họa: iFly)
Các loại giày
Quy định tháo giày khi đi qua cổng an ninh sân bay bắt nguồn từ một vụ việc suýt gây thảm họa vào năm 2001. Richard Reid, một công dân Anh, đã lên chuyến bay American Airlines từ Paris đi Miami với chất nổ PETN giấu trong đế giày.
Hắn cố kích nổ bom bằng cách châm dây cháy chậm bằng diêm ngay trên máy bay. May mắn là hành khách và phi hành đoàn kịp thời khống chế Reid trước khi xảy ra nổ. Từ đó, Richard Reid được gọi là “shoe bomber” – kẻ đánh bom bằng giày.
Sau sự kiện này, các sân bay Mỹ và nhiều nước bắt đầu yêu cầu hành khách tháo giày, đặc biệt là giày thể thao, bốt hoặc giày đế dày, vì chúng có thể giấu vũ khí hoặc thuốc nổ mà máy X-quang không nhìn thấy rõ.
Các quy định mới trên thế giới
Sau nhiều năm áp dụng, quy định tháo giày, thắt lưng, đồng hồ... tại cửa an ninh sân bay đang được hủy bỏ ở nhiều quốc gia. Tại Mỹ, TSA không còn yêu cầu hành khách tháo giày. Tại châu Âu, các sân bay lớn như Heathrow (Anh), Charles de Gaulle (Pháp), Frankfurt (Đức) cũng không yêu cầu tháo giày hoặc thắt lưng nếu không có cảnh báo từ máy soi.
Tại châu Á, sân bay Incheon (Hàn Quốc), Narita (Nhật Bản) hay Changi (Singapore), nếu hệ thống an ninh tự động không phát tín hiệu cảnh cáo hay khả nghi, hành khách cứ việc đi giày qua cửa, cũng không phải tháo các phụ kiện khác.
Nhiều sân bay tiên tiến đang áp dụng hệ thống kiểm tra an ninh thế hệ mới như máy soi chiếu CT 3D cho hình ảnh đa chiều, dễ dàng phát hiện vật lạ. Máy phát hiện dấu vết chất nổ có thể quét dấu hiệu khả nghi còn sót lại trên bề mặt giày, túi xách mà không cần tháo. Hệ thống AI phân tích hành vi giúp phát hiện nguy cơ từ biểu hiện hành vi thay vì chỉ dựa vào vật thể.
Tại Việt Nam, theo quy định của Cục Hàng không Việt Nam, hành khách được yêu cầu tháo giày, thắt lưng và đồng hồ tại các trạm soi chiếu quốc tế và nội địa (đặc biệt trong thời điểm cảnh báo an ninh nâng cao). Mới đây, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam đề xuất bỏ quy định này.
