Bến cảng Dương Sơn, ngoại ô Thượng Hải (Trung Quốc), ngày 17-6 - Ảnh: REUTERS
Theo Hãng tin Reuters, từ ngày 14-10, Mỹ và Trung Quốc bắt đầu áp dụng các khoản phí cảng biển đối với các hãng vận tải biển chuyên chở đủ loại hàng hóa - từ đồ chơi Giáng sinh đến dầu thô. Động thái này biến đại dương thành mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Từ đầu năm nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố kế hoạch đánh phí đối với các tàu vận tải biển liên quan đến Trung Quốc, nhằm giảm ảnh hưởng của Bắc Kinh trong ngành hàng hải toàn cầu và thúc đẩy ngành đóng tàu trong nước.
Lệnh trừng phạt này đã có hiệu lực từ ngày 14-10. Đây được cho là kết quả từ một cuộc điều tra từ thời chính quyền ông Joe Biden, kết luận rằng Trung Quốc có các chính sách không công bằng trong lĩnh vực hàng hải và logistics toàn cầu.
Phản ứng lại, cùng ngày, Trung Quốc tuyên bố sẽ bắt đầu thu khoản phí đặc biệt đối với các tàu thuộc sở hữu, vận hành, đóng hoặc mang cờ Mỹ, nhưng tàu đóng tại Trung Quốc hoặc tàu trống vào sửa chữa sẽ được miễn trừ, theo đài truyền hình trung ương CCTV.
Các nhà phân tích dự báo hãng vận tải container COSCO (Trung Quốc) sẽ chịu thiệt hại nặng nhất, gánh gần một nửa tổng chi phí ước tính 3,2 tỉ USD từ các khoản phí của Mỹ trong năm 2026.
Ngược lại, Trung Quốc đánh vào khoảng 13% tàu chở dầu thô và 11% tàu container có liên hệ với Mỹ, theo nhà phân tích Omar Nokta của Jefferies.
Công ty môi giới tàu biển Xclusiv Shipbrokers có trụ sở tại Athens (Hy Lạp) cảnh báo: “Việc áp dụng phí cảng ăn miếng trả miếng sẽ khiến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới rơi vào vòng xoáy thuế hàng hải, có nguy cơ làm méo mó các tuyến vận tải toàn cầu”.
“Việc vũ khí hóa cả chính sách thương mại và môi trường chứng tỏ vận tải biển đã không còn là lĩnh vực trung lập của thương mại toàn cầu, mà trở thành công cụ trực tiếp trong chính sách quốc gia”, công ty nhận định.
Căng thẳng không chỉ dừng lại ở thuế và phí. Trong bối cảnh Trung Quốc hạn chế xuất khẩu khoáng sản quan trọng, Tổng thống Trump đe dọa sẽ áp thêm thuế 100% đối với hàng Trung Quốc và siết kiểm soát xuất khẩu “mọi phần mềm quan trọng” trước ngày 1-11.
Chính quyền Mỹ còn cảnh báo trừng phạt hoặc cấm cập cảng đối với các quốc gia ủng hộ kế hoạch của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) nhằm giảm phát thải khí nhà kính từ vận tải biển - một sáng kiến mà Trung Quốc công khai ủng hộ.
'Đất hiếm' là gì mà khiến căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang?
