Giai đoạn thí điểm của nghị quyết số 5 kéo dài 5 năm với những điều kiện nghiêm ngặt về vốn, quản trị và công nghệ… - Ảnh minh họa AI
Đây được xem là bước ngoặt lớn, mở ra cơ hội bứt phá nhưng cũng đặt ra không ít thách thức trong quản lý một lĩnh vực tài chính vốn biến động mạnh.
Giao dịch ngoài hệ thống chính thức có thể truy cứu hình sự
Thống kê từ cổng thanh toán điện tử Triple-A cho thấy hiện khoảng 21,2% dân số, tương đương hàng chục triệu người, đang nắm giữ tiền số, đưa Việt Nam lên vị trí thứ hai thế giới về tỉ lệ sở hữu.
Nghị quyết mới vì thế thu hút sự quan tâm đặc biệt, khi lần đầu mang lại hành lang pháp lý cho hoạt động đầu tư lâu nay tồn tại trong "vùng xám".
Ông Khoa Hồ - nhà sáng lập kiêm giám đốc công nghệ sàn BSX, cựu kỹ sư Coinbase - nhận định Việt Nam cần sớm thí điểm thị trường tài sản số để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, tạo nguồn thu thuế và thu hút ngoại tệ.
Quyết định này giúp Việt Nam bứt phá khi nhiều quốc gia còn dè dặt, với điều kiện quản lý hiệu quả.
Ông Thuật Nguyễn - nhà sáng lập kiêm CEO Kyros Ventures - nhấn mạnh sự thành công của một sàn giao dịch tài sản số không chỉ dựa vào khung pháp lý mà còn phải kết hợp với chất lượng sản phẩm và động lực đủ lớn để thu hút người dùng.
Nếu sàn Việt Nam èo uột hơn về thanh khoản sẽ khó hấp dẫn. Sàn Việt Nam phải có khả năng bảo vệ người dùng đủ mạnh mẽ, đảm bảo rằng khi có sự cố như mất tài khoản hoặc bị hack, người dùng sẽ nhận được hỗ trợ từ sàn và các cơ quan chức năng như công an.
Vì vậy nhiều chuyên gia cho rằng các sàn tham gia cần phải có mức vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng. "Vốn lớn cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn và bảo vệ người dùng, đặc biệt khi các sàn giao dịch thường là mục tiêu của các cuộc tấn công mạng quy mô lớn", ông Thuật nói.
Bảo hiểm tài sản, bao giờ?
Ông Khoa Hồ đồng tình việc đặt ra điều kiện 10.000 tỉ đồng trong giai đoạn đầu là cần thiết để đảm bảo thanh khoản cho người dùng và bảo đảm chỉ những tổ chức có năng lực mới tham gia được. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm vận hành các sàn quốc tế, ông Khoa cho biết vấn đề cốt lõi hơn nằm ở việc bảo vệ tài sản của nhà đầu tư.
"Xu hướng chung hiện nay là bảo hiểm tài sản. Ở nhiều quốc gia, thay vì chỉ tập trung vào mức vốn, cơ quan quản lý buộc các sàn phải có cơ chế bảo hiểm tài sản", ông Khoa nói.
Chẳng hạn tại Hàn Quốc, từ năm 2024 Cơ quan Giám sát tài chính (FSS) đã yêu cầu tất cả sàn giao dịch tiền mã hóa phải mua bảo hiểm để bảo vệ quyền lợi người dùng. Đây là mô hình được nhiều chuyên gia trong lĩnh vực kỳ vọng cũng sẽ được áp dụng tại Việt Nam.
Liên quan khía cạnh bảo vệ tài sản người dùng, theo quy định vừa ban hành, hồ sơ xin cấp phép của các sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam bắt buộc phải kèm theo văn bản thẩm định của Bộ Công an về an toàn hệ thống thông tin cấp độ 4.
"Đây là mức bảo mật cao hiện nay dành cho hạ tầng thông tin trọng yếu quốc gia. Yêu cầu này cho thấy quyết tâm siết chặt tiêu chuẩn an toàn, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu và bảo vệ tài sản của nhà đầu tư", giám đốc một doanh nghiệp lĩnh vực blockchain nói với Tuổi Trẻ.
Ưu tiên tiền số có thanh khoản cao
Tại nghị quyết thí điểm, các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được phép lựa chọn loại tài sản mã hóa đưa vào giao dịch và báo cáo Bộ Tài chính, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Theo các chuyên gia, việc lựa chọn loại tài sản số nào để giao dịch ở Việt Nam nên ưu tiên tính thanh khoản lớn, độ tiếp nhận cao như bitcoin, ethereum... hoặc các stablecoin được bảo chứng bằng tài sản thực.
Ông Mai Huy Tuần, CEO SSID, cho biết sẽ có một bộ tiêu chuẩn cụ thể. Nhưng cần hướng tới các sản phẩm có tính khả thi (tạo dòng tiền hoặc có cộng đồng lớn), tính tiến bộ và phải là các token nổi tiếng trên thế giới với vốn hóa lớn, cộng đồng đông đảo, được chấp nhận ở nhiều nơi và có tính thanh khoản tốt.
Ngoài ra thị trường crypto là một thị trường có đặc thù "ăn liền", với các "trend" đến và đi rất nhanh. Doanh nghiệp phải biết cách bắt nhiệt thị trường và đi theo dòng chảy thị hiếu của người dùng. Ông nhấn mạnh rằng cộng đồng là yếu tố quan trọng nhất trong crypto.
Ông Tô Trần Hòa - phó trưởng ban phát triển thị trường thuộc Ủy ban Chứng khoán nhà nước - từng cho biết mục tiêu của việc thí điểm là tạo hành lang thử nghiệm đủ rộng để doanh nghiệp và nhà đầu tư có không gian phát triển, đồng thời giúp cơ quan quản lý có cơ sở nghiên cứu, kiểm soát và đặc biệt là phòng chống rửa tiền. "Các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa tự lựa chọn tài sản mã hóa để niêm yết và giao dịch. Song khuyến nghị lựa chọn các tài sản có tính thanh khoản cao và phổ biến trên thị trường", ông Hòa nói.
Bên trong không gian làm việc của một công ty blockchain - Ảnh: P.T.
Rủi ro cao nếu nhà đầu tư thiếu hiểu biết
Ở góc nhìn khác, ông Lê Bảo Nguyên - phó tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghệ số SSI (SSI Digital) - cho rằng tài sản số là một lĩnh vực đầy hứa hẹn, mở ra nhiều cơ hội mới cho cả nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Tuy nhiên song song với cơ hội luôn tồn tại những rủi ro cần nhận diện rõ. Điểm dễ thấy nhất là sự biến động giá rất mạnh. Điều này có thể mang lại lợi nhuận nhanh nhưng cũng tiềm ẩn thua lỗ nếu nhà đầu tư thiếu chiến lược quản trị. Ngoài ra, ông Nguyên cảnh báo thị trường còn có không ít dự án thiếu minh bạch, thiếu tài sản cơ sở vững chắc hoặc năng lực công nghệ hạn chế, dẫn đến rủi ro khi tham gia.
"Một yếu tố nữa là tâm lý đám đông, nhiều quyết định đầu tư được đưa ra dựa trên tin đồn hay hiệu ứng mạng xã hội, thay vì phân tích giá trị thật sự. Vì vậy, tôi nghĩ nhà đầu tư cần nhìn nhận lĩnh vực này một cách bình tĩnh: đây là cơ hội lớn, nhưng chỉ nên tham gia khi đã có sự chuẩn bị về kiến thức, kỷ luật tài chính và lựa chọn đúng nền tảng giao dịch uy tín, được cấp phép", ông Nguyên lưu ý.
Muốn vậy nhà đầu tư cần trang bị kiến thức, có kỷ luật tài chính và lựa chọn nền tảng giao dịch uy tín, được cấp phép.
CEO Kyros Ventures cũng nhấn mạnh không gian mạng tiềm ẩn nhiều rủi ro, chỉ một cú nhấp chuột nhầm có thể làm mất toàn bộ tài sản. Do vậy để nâng cao nhận thức và đảm bảo an toàn, cần có sự phối hợp đa ngành.
CEO này đề xuất các trường học cân nhắc bắt đầu đưa các môn học về tài sản số và blockchain vào giảng dạy, cung cấp kiến thức cơ bản cho cộng đồng. Đồng thời cần có các kênh truyền thông cung cấp nội dung hỗ trợ kiến thức một cách khách quan, tránh thông tin sai lệch từ những đối tượng có động cơ không lành mạnh.
Nền móng cho trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam
Nghị quyết 5/2025 đưa ra các điều kiện cụ thể: vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng, giới hạn tỉ lệ sở hữu nước ngoài, cùng các yêu cầu nghiêm ngặt về phòng chống rửa tiền và an ninh mạng.
Ông Lê Bảo Nguyên - phó tổng giám đốc SSI Digital - kỳ vọng giai đoạn thí điểm này sẽ củng cố niềm tin nhà đầu tư, hình thành hành vi tham gia an toàn hơn và mở đường cho các mô hình token hóa gắn với bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp hay tín chỉ carbon. Nếu triển khai hiệu quả, Việt Nam có thể tận dụng cơ hội để phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM, Đà Nẵng, đồng thời thúc đẩy kinh tế số, công nghệ tài chính và đổi mới sáng tạo.
Thủ tướng định hướng việc phát triển thị trường vàng, nhà ở, chứng khoán và tài sản mã hóa
