Ông Nguyễn Hòa Bình hay còn gọi là Shark Bình - Ảnh: T.L.
Nhân ngày Doanh nhân Việt Nam 13-10, nhìn lại những ồn ào quanh một vài gương mặt từng xuất hiện ở thương vụ bạc tỉ (
Công an Hà Nội điều tra những nghi vấn liên quan dự án tiền ảo của Shark BìnhĐỌC NGAY
Ở tầng tài chính, dòng tiền dự án lẫn vào dòng tiền cá nhân hoặc giữa các pháp nhân có mối quan hệ "anh em", không có tài khoản ký quỹ, tách biệt với điều kiện giải ngân rõ ràng. Trong khi đây là chuẩn tối thiểu của các lĩnh vực rủi ro cao.
Ở tầng vận hành và dữ liệu, chứng từ nhập-xuất-tồn bị đứt mạch, log hệ thống thiếu vắng, quyền can thiệp vào hợp đồng thông minh không được công bố và chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng không rõ ràng.
Khi ba điểm yếu này chồng lên nhau, chỉ một cú sốc truyền thông cũng đủ biến thành rủi ro pháp lý.
Bài học cho nhà đầu tư và start-up không phải là né rủi ro bằng cách không đầu tư vì đầu tư luôn chứa rủi ro mà là học cách kiểm soát nó. Mọi cam kết lợi nhuận phải gắn với nguồn tiền bảo chứng qua tài khoản ký quỹ hoặc tài khoản tách biệt. Tuyệt đối không lấy tiền mới trả hứa hẹn cũ.
Với hàng hóa Việt Nam, câu trả lời nằm ở hệ thống nhãn mác, hồ sơ chuỗi cung ứng và kiểm soát nội bộ chứ không ở cảm hứng truyền thông. Khi gọi vốn hay thiết kế tokenomics (mô hình kinh tế vận hành của đồng tiền số), cần tách bạch tài khoản dự án, công bố rõ cơ chế giải ngân.
Mọi thay đổi lớn về token, nền tảng hoặc mô hình chia sẻ doanh thu phải được chốt bằng mốc giờ, nhật ký hệ thống và có xác nhận độc lập. Dữ liệu người dùng chỉ được xử lý khi có căn cứ pháp lý, có nhật ký và cơ chế rút lại sự đồng ý. Mọi chỉnh sửa chính sách phải thông báo sớm, ngắn gọn và dễ hiểu.
Cách tiếp cận nên là kỹ thuật và pháp lý song hành. Ở tầng kỹ thuật, nền tảng cần chuẩn hóa hiển thị giá, phí, điều kiện đổi trả và cảnh báo rủi ro ngay trước khi người dùng bấm "chấp nhận". Mọi thay đổi phải có dấu vết theo mốc giờ.
Với ngành rủi ro cao cần áp dụng tài khoản ký quỹ để bảo đảm an toàn dòng tiền. Ở tầng pháp lý việc củng cố nghĩa vụ công bố thông tin, tổ chức kênh giải quyết tranh chấp trực tuyến có thời hạn, gắn trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật với chất lượng kiểm soát nội bộ theo Luật Doanh nghiệp 2020 và nâng cao vai trò Ủy ban kiểm toán thuộc Hội đồng quản trị ở doanh nghiệp niêm yết.
Truyền hình có thể cắt dựng cho hấp dẫn nhưng thị trường chỉ tin vào hợp đồng khả thi, dòng tiền tách bạch, dữ liệu kiểm chứng được và trách nhiệm có người đứng tên.
"Shark" không sai vì dám mạo hiểm bởi đó là bản chất của đầu tư. Sai là khi cảm hứng chạy nhanh hơn kiểm soát, khi đổi tên, đổi nhãn, đổi cấu trúc đi trước sổ sách, khi PR thay thế kiểm toán. Mất niềm tin rồi, con đường quay lại luôn có nhưng dài và dốc.
Bài học đáng nhớ nhất từ những thương vụ dính lao lý là đừng hứa điều mình không kiểm soát. Ánh đèn sân khấu có thể bớt chói nhưng giá trị doanh nghiệp sẽ bền và đó mới là "thương vụ đời người" đáng theo đuổi.
Khởi tố em gái, em trai của Shark Thủy và 21 người khác về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
