Một trong những truyền thuyết lớn nhất về kho báu thất lạc của lịch sử Trung Quốc, vốn được xem là giai thoại dân gian suốt gần 4 thế kỷ, đã chính thức được xác thực qua các cuộc khai quật quy mô lớn tại dòng sông Mân Giang (Minjiang). Với hàng chục nghìn cổ vật bằng vàng, bạc, và các kim loại quý khác được trục vớt, kho báu của thủ lĩnh khởi nghĩa nông dân khét tiếng Trương Hiến Trung không chỉ là một phát hiện khảo cổ chấn động, mà còn có giá trị ước tính lên tới hơn 12.000 tỷ đồng (tương đương 500 triệu USD), mở ra một chương mới trong nghiên cứu lịch sử thời kỳ suy vong của triều đại nhà Minh.
Từ một giai thoại dân gian
Câu chuyện về kho báu Trương Hiến Trung đã tồn tại trong dân gian Tứ Xuyên từ thế kỷ 17. Trương Hiến Trung, lãnh tụ của chính quyền Đại Tây tự xưng, nổi tiếng là người đã thu gom được khối tài sản khổng lồ từ các thương gia và quan lại sau khi chiếm được Thành Đô vào năm 1644. Theo ghi chép và truyền thuyết, vào năm 1646, khi Trương Hiến Trung quyết định di tản khỏi Tứ Xuyên để tránh cuộc truy đuổi của quân nhà Thanh và tàn quân nhà Minh, ông đã chất toàn bộ chiến lợi phẩm cướp được lên khoảng 1.000 thuyền lớn.
Tuy nhiên, đoàn thuyền chở kho báu này đã bị quân Minh do tướng Dương Triển chỉ huy phục kích tại khu vực bến Lão Hổ thuộc trấn Giang Khẩu, huyện Bành Sơn (nay là quận Bành Sơn, thành phố My Sơn, Tứ Xuyên). Một trận thủy chiến ác liệt đã diễn ra, khiến phần lớn số thuyền và kho báu chìm sâu xuống dòng sông Mân Giang cuồn cuộn.
Suốt hàng trăm năm, bí ẩn về vị trí chính xác của kho báu vẫn là một thách thức, được mã hóa trong một bài đồng dao truyền miệng tại địa phương: "Rồng đá đối hổ đá, ngân lượng vạn vạn ngũ/ Muốn biết rõ điều đó, mua hết phủ Thành Đô."
Một đoạn sông đã được hút cạn để "đào vàng"
Bước ngoặt từ những lần "vô tình"
Mặc dù được coi là truyền thuyết, những manh mối vật chất đầu tiên bắt đầu xuất hiện từ năm 2005, khi một cơn bão lớn khiến sông Mân Giang tràn bờ. Trong quá trình nạo vét và bảo dưỡng sông, các công nhân đã tình cờ tìm thấy một số thỏi bạc cổ. Tin tức lan truyền đã thu hút những người săn tìm cổ vật (hay còn gọi là "thợ mò") đổ xô đến khu vực Giang Khẩu.
Bước ngoặt lớn nhất đến vào năm 2013, khi một người dân họ Tống đã lặn xuống sông và tìm thấy một chiếc ấn triện vàng khắc chữ "Đại nguyên soái Vĩnh Xương" (một danh xưng của Trương Hiến Trung) cùng với một con hổ bằng vàng. Mặc dù người này sau đó đã bán cổ vật một cách phi pháp và bị bắt giữ, nhưng phát hiện này đã cung cấp bằng chứng không thể chối cãi, thúc đẩy giới khảo cổ vào cuộc một cách chính thức.
Để tiến hành khai quật tại di chỉ Giang Khẩu, các nhà khảo cổ thuộc Viện Nghiên cứu Khảo cổ và Di sản Văn hóa tỉnh Tứ Xuyên đã phải thực hiện một phương pháp chưa từng có tiền lệ: Hút cạn một đoạn sông .
Vào mùa khô năm 2017, một khu vực rộng lớn khoảng 20.000m² tại ngã ba sông Mân Giang và Kim Giang đã được xây đê bao và sử dụng hơn 20 máy bơm công suất lớn hoạt động liên tục trong vòng 4 tháng để rút nước. Sau khi lớp nước bị loại bỏ, đáy sông lầy lội, cát và sỏi đá ở độ sâu khoảng 5m đã lộ ra, và tại đó, kho báu đã "chất đống" dưới lớp phù sa.
Các báu vật được tìm thấy
Các cuộc khai quật từ năm 2017 đến các đợt tiếp theo đã thu thập được một số lượng khổng lồ các di vật, với tổng số lượng lên đến hơn 30.000 món tính đến năm 2018. Khối cổ vật này bao gồm:
Kim loại quý (Vàng, Bạc, Đồng): Chiếm phần lớn, bao gồm hàng nghìn thỏi bạc (sycee) có khắc chữ ghi rõ niên đại Sùng Trinh (đời nhà Minh), địa điểm và thợ đúc. Số lượng vàng và bạc được ước tính lên tới hàng chục tấn. Ấn Triện Vàng "Báu vật của Thục vương": Một trong những hiện vật quý giá nhất là chiếc ấn triện nặng tới 8kg , được chế tác từ 95% vàng nguyên chất . Chiếc ấn này, tuy đã bị xẻ làm bốn mảnh, nhưng với tay cầm hình con rùa và dòng chữ khắc tinh xảo, nó được các chuyên gia định giá là vô giá về mặt lịch sử. Tiền "Tây vương thưởng công": Hàng loạt đồng tiền vàng, bạc có khắc chữ "Tây vương thưởng công", được Trương Hiến Trung sử dụng để thưởng cho công thần, củng cố bằng chứng về quyền lực ngắn ngủi của chính quyền Đại Tây. Trang sức và vũ khí: Nhiều loại trang sức tinh xảo, cùng với các loại vũ khí bằng sắt như gươm, dao, giáo mác, cung cấp cái nhìn chân thực về cả đời sống quý tộc và quân sự cuối thời nhà Minh.
Theo ước tính của các nhà khảo cổ học và các chuyên gia, tổng giá trị của những di vật văn hóa này, xét cả về vật chất và lịch sử, lên đến 3 tỷ NDT (tương đương hơn 12.000 tỷ VNĐ).
Phát hiện kho báu Giang Khẩu không chỉ là một thắng lợi về khảo cổ học, mà còn là một kho tư liệu quý giá giúp giới sử học lật lại nhiều trang sử vốn bị che mờ. Khám phá "con sông chứa đầy vàng" này đã chứng minh rằng, đôi khi, những truyền thuyết cổ xưa nhất lại chính là những sự thật lịch sử chờ được khai quật. Kho báu Trương Hiến Trung, sau gần 400 năm nằm im dưới lòng sông Mân, đã trở thành một trong những phát hiện khảo cổ quan trọng nhất của thế kỷ 21.
Nguồn: CCTV, Sina
