Trong thế giới xe điện, có một công ty Trung Quốc đang vượt mặt Tesla của Elon Musk, đó là BYD.
BYD, “gã khổng lồ” xe điện đến từ Thâm Quyến, đã vượt Tesla về doanh số hằng năm trong năm ngoái. Tuần trước, hãng này vừa ra mắt công nghệ sạc pin mang tính cách mạng, cho phép xe chạy thêm 250 dặm chỉ sau 5 phút sạc — vượt xa trạm Supercharger của Tesla vốn mất 15 phút để sạc thêm 200 dặm. Và tháng trước, BYD giới thiệu “God’s Eye” — hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến có thể sánh ngang với tính năng Full Self-Driving của Tesla, nhưng lại được trang bị miễn phí trên phần lớn các mẫu xe của hãng.
Đây chỉ là ba ví dụ cho thấy cách BYD đang dần bỏ xa Tesla. Từng bị Elon Musk xem nhẹ, giờ đây BYD đang thực sự vượt trội Tesla về doanh số, đổi mới công nghệ và cả khả năng cạnh tranh về giá.
“Họ không hề ngủ quên trên chiến thắng, điều đó thể hiện rõ qua việc công bố God’s Eye và công nghệ sạc siêu nhanh”, Tu Le - nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành công ty tư vấn Sino Auto Insights chia sẻ với CNN. “Họ đang sẵn sàng bứt phá và thiết lập tiêu chuẩn mới cho cả thế giới”.
Sau khi thống trị thị trường quê nhà Trung Quốc - thị trường ô tô lớn nhất thế giới, BYD đang bắt đầu mở rộng ra toàn cầu. Tuy nhiên, một số thị trường vẫn là ngoại lệ đáng chú ý, như Mỹ, nơi hãng gần như bị cấm cửa do mức thuế nhập khẩu 100% áp lên các dòng xe du lịch của họ.
Được thành lập vào năm 1995 bởi Wang Chuanfu tại siêu đô thị Thâm Quyến, BYD hiện là nhà sản xuất ô tô số 1 Trung Quốc. Hãng xuất khẩu taxi điện, xe buýt điện và nhiều loại phương tiện khác đến các thị trường trên khắp châu Âu, Nam Mỹ, Đông Nam Á và Trung Đông.
Theo số liệu từ Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc Tại Trung Quốc, BYD chiếm tới 32% tổng doanh số xe năng lượng mới (bao gồm cả xe lai) trong năm ngoái, bỏ xa thị phần 6,1% của Tesla. (BYD sản xuất cả xe chạy hoàn toàn bằng pin lẫn xe lai, trong khi Tesla chỉ sản xuất xe điện chạy hoàn toàn bằng pin).
BYD báo cáo doanh thu 107 tỷ USD trong năm 2024, tăng 29% so với năm trước, với tổng số 4,27 triệu xe được giao - bao gồm cả xe lai. Trong khi đó, doanh thu năm 2024 của Tesla đạt 97,7 tỷ USD, với 1,79 triệu xe điện chạy pin được giao. Đáng chú ý, năm ngoái là lần đầu tiên Tesla ghi nhận doanh số sụt giảm hàng năm, giảm 1,1%.
Mặc dù số lượng xe điện chạy pin của BYD (1,76 triệu xe) chỉ kém đôi chút so với Tesla, các nhà đầu tư và phân tích vẫn rất lạc quan về tiềm năng của BYD khi hãng đang mở rộng ra thị trường quốc tế. Hiện tại, phần lớn xe của BYD được bán tại thị trường nội địa, chỉ khoảng 10% được xuất khẩu ra nước ngoài.
“Chúng tôi tin rằng đà tăng trưởng doanh số của BYD sẽ tiếp tục mạnh mẽ trong năm 2025, và hãng sẽ giữ vững vị thế dẫn đầu nhờ các dòng xe thế hệ mới được trang bị hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến,” Vincent Sun, chuyên gia phân tích cổ phiếu cấp cao tại Morningstar, nhận định trong một báo cáo nghiên cứu công bố hôm thứ Hai.
Dù nhiều người cho rằng cái tên BYD là viết tắt của 'Build Your Dreams' (Xây giấc mơ của bạn), nhưng trong một buổi phỏng vấn với Tencent, ông Wang Chuanfu cho biết ban đầu cái tên này không hề có ý nghĩa cụ thể nào. Đó chỉ là một cách ghép “kỳ lạ” ba âm tiết tiếng Trung “bi ya di”. Khẩu hiệu "Build Your Dream" chỉ được đưa vào sau này để phục vụ cho mục đích tiếp thị.
Không giống như Tesla, vốn được định vị là một thương hiệu cao cấp, BYD xây dựng thành công của mình dựa trên khả năng tiếp cận về giá cả. Mẫu xe rẻ nhất của hãng chỉ có giá hơn 10.000 USD tại Trung Quốc - chỉ bằng một phần nhỏ so với Tesla Model 3 phiên bản tiêu chuẩn, hiện được bán với giá hơn 32.000 USD.
Mặc dù các dòng xe du lịch của BYD vẫn chưa thể vào thị trường Mỹ do mức thuế nhập khẩu cao, nhưng xe buýt điện của hãng đã hoạt động tại bang California.
Ông Wang Chuanfu sinh năm 1966 trong một gia đình nông dân nghèo ở tỉnh An Huy. Nhưng biến cố ập đến khi cả cha lẫn mẹ ông qua đời sớm, để lại Wang mồ côi khi ông còn đang học cấp hai.
Wang đã dựa vào người anh trai để có chỗ dựa và tiếp tục con đường học vấn của mình. Wang Chuanfu từng làm việc nhiều năm tại Viện Nghiên cứu Kim loại Màu Bắc Kinh, một đơn vị nhà nước, nơi ông cũng lấy bằng thạc sĩ. Sau đó, viện này thành lập một công ty sản xuất pin tại Thâm Quyến và cử ông đến đó công tác.
Tại đây, Wang nhanh chóng nhìn thấy cơ hội. Theo The Paper, ông thành lập BYD với một nhóm khoảng 20 người và 2,5 triệu nhân dân tệ (tương đương khoảng 351.994 USD) vay từ người anh họ.
Ông sớm đạt được thành công ban đầu nhờ tận dụng lợi thế lao động giá rẻ của Trung Quốc, làm “xáo trộn” ngành công nghiệp pin vốn trước đó bị các công ty Nhật Bản thống trị.
Năm 2003, Wang tiếp tục làm theo trực giác của mình, bước vào lĩnh vực ô tô bằng cách mua lại một hãng sản xuất ô tô nhà nước đang gặp khó khăn với giá 269 triệu nhân dân tệ (38 triệu USD). Động thái này khiến các nhà đầu tư lo lắng và giá cổ phiếu công ty lao dốc hơn 30%. Nhưng Wang không hề hối hận.
Trong một cuộc phỏng vấn, Wang kể rằng hãng xe mà ông mua gần như không có giá trị công nghệ, nên ông đã mua rất nhiều xe cũ từ khắp nơi trên thế giới, rồi tháo tung từng chiếc ra để nghiên cứu.
“Toyota là hãng xe số một thế giới — tay nghề, thiết kế và sản phẩm của họ rất đáng để học hỏi. Chỉ khi đứng trên vai người khổng lồ như Toyota, chúng tôi mới có thể vươn tới tầm cao mới”, ông chia sẻ trong buổi phỏng vấn với Tencent.
Cuối cùng, ông đã chứng minh mình đúng khi vào năm 2008, tỷ phú Warren Buffett đầu tư 230 triệu USD vào BYD - một cú huých lớn giúp cái tên BYD được biết đến trên toàn cầu.
Vì sao BYD có thể bán xe với giá rẻ như vậy?
BYD không khởi đầu là một hãng xe, mà là một công ty sản xuất pin. Theo Wang, đây chính là nền tảng giúp hãng đạt được thành công sau này.
“Nút thắt lớn nhất của xe điện chính là pin”, ông nói trong cuộc phỏng vấn với Tencent. “Nếu bạn làm chủ công nghệ pin — hoặc dự đoán đúng hướng phát triển của nó — thì bạn gần như đang vạch ra chiến lược cho cả ngành xe điện”.
Giống như Steve Jobs (Apple) hay Elon Musk (Tesla), Wang — người từng học chuyên ngành hóa luyện kim — rất ám ảnh với chi tiết kỹ thuật, và đến nay vẫn vậy. Ông chia sẻ rằng mình dành 60% đến 70% thời gian cho công nghệ, phần còn lại mới là quản lý.
Một trong những đột phá công nghệ quan trọng của BYD là pin lưỡi (blade battery) — loại pin lithium sắt phosphate mà hãng tiên phong ra mắt năm 2020. Theo BYD, thiết kế độc đáo này giúp tối ưu không gian bên trong cụm pin, đồng thời giảm thiểu nguy cơ cháy nổ khi bị hư hỏng.
Không chỉ sản xuất pin, BYD còn tự sản xuất phần lớn linh kiện của mình, ít phụ thuộc vào nhà cung cấp bên ngoài hơn so với các hãng xe khác. Mô hình sản xuất dọc (vertical integration) này giúp BYD tăng quy mô sản xuất dễ dàng hơn và giảm chi phí đáng kể.
Thêm vào đó, BYD nổi tiếng với chiến lược giá rất quyết liệt giữa bối cảnh cuộc chiến giảm giá ở Trung Quốc vẫn đang diễn ra — và hãng không ngại yêu cầu nhà cung cấp giảm giá để duy trì lợi thế cạnh tranh.
Vì sao xe của BYD không được bán tại Mỹ?
Hiện tại, BYD cùng nhiều hãng xe điện Trung Quốc gần như bị “cấm cửa” khỏi thị trường Mỹ do các mức thuế quan rất cao.
Ngày 26/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch áp thuế nhập khẩu 25% "với toàn bộ xe hơi không sản xuất tại Mỹ", cao gấp 10 lần hiện tại.
Thuế mới sẽ có hiệu lực ngày 2/4. "Chúng tôi sẽ bắt đầu thu từ ngày 3/4", ông cho biết tại Phòng Bầu dục.
Thư ký Nhà Trắng Will Scharf giải thích thuế mới sẽ áp dụng với "toàn bộ ôtô con và xe tải nhỏ sản xuất ở nước ngoài". Thuế này giúp ngân sách Mỹ có thêm hơn 100 tỷ USD mỗi năm.
Tuy nhiên, theo chuyên gia Tu Le, những rào cản thương mại như vậy có thể khiến một số công ty Mỹ “ảo tưởng về sự an toàn”.
“BYD không hề có ý định giảm tốc trong chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển trong năm nay. Vì thế, họ sẽ tiếp tục ‘tấn công dồn dập’ — có lẽ kéo dài đến cuối thập kỷ này”. ông nhận định.
Dù không hiện diện tại Mỹ, BYD vẫn đang mở rộng mạnh mẽ ở nhiều nơi khác trên thế giới.
Theo giới truyền thông, ông Wang cam kết sẽ tăng gần 30% tổng sản lượng giao xe trong năm nay, trong đó gần gấp đôi lượng xe xuất khẩu ra nước ngoài — vượt mốc 800.000 chiếc.
Tuy nhiên, BYD cũng đang đối mặt với một số thách thức mới.
“Ngoài yếu tố địa chính trị, tôi cho rằng BYD còn gặp khó trong cách vận hành tại các quốc gia khác nhau”, theo ông Lei Xing, một nhà phân tích độc lập chuyên về ngành ô tô Trung Quốc.
Dù vậy, nhiều nhà phân tích vẫn tin rằng BYD đã trở thành một thế lực khó ngăn cản.
Với sự tập trung cao độ vào công nghệ, ông Lei Xing cho rằng BYD hoàn toàn có khả năng tạo ra những bước đột phá mới — dù là về giá thành hay sáng tạo.
“Họ chỉ mới bắt đầu mà thôi”, ông nói.
Theo: CNN
