NSND Thanh Huyền sinh năm 1942 trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Mẹ của bà là một nghệ sĩ cải lương nổi tiếng, ông nội là chủ rạp hát trên đường Kim Mã. Ngay từ khi còn nhỏ, NSND Thanh Huyền đã bộc lộ năng khiếu trong lĩnh vực âm nhạc.
NSND Thanh Huyền thời trẻ. (Ảnh: Internet)
Năm 1954, bà tham gia sinh hoạt trong Đội thiếu nhi thành phố Ấu Trĩ Viên. Bằng giọng hát trong trẻo, cảm xúc, NSND Thanh Huyền từng hai lần giành giải Nhất hạng mục đơn ca thiếu nhi toàn thành phố Hà Nội vào các năm 1955 và 1956.
Sau này, bà theo học khoa thanh nhạc của trường Âm nhạc Việt Nam - nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Thời kỳ này, bà được dìu dắt bởi các nghệ sĩ, nhà giáo nổi tiếng như Thúy Huyền, Mai Khanh. Tiếng hát của bà có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kỹ thuật hát dân ca và kỹ thuật thanh nhạc cổ điển của phương Tây.
Năm 1963, bà tốt nghiệp trường Âm nhạc Việt Nam và được cử về công tác tại Đoàn Ca múa Nhân dân Trung ương, nay là Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam. Kể từ đó, bà gắn bó với nhà hát cho tới lúc chính thức nghỉ hưu.
Bà được dìu dắt bởi nhiều nghệ sĩ, nhà giáo nổi tiếng. (Ảnh: Internet)
Trong suốt thời gian công tác ở nhà hát, bà có cơ hội đi lưu diễn khắp các tỉnh thành, các chiến trường trong nước. Bên cạnh đó, bà cũng vinh dự được đi lưu diễn tại Liên Xô, Trung Quốc, Cuba. Đặc biệt, nữ NSND vinh dự được góp mặt trong đoàn diễn chương trình phục vụ Hội nghị Paris.
Bà được đánh giá là giọng hát sáng giá bậc nhất của âm nhạc cách mạng. Trong sự nghiệp của mình, NSND Thanh Huyền được khán giả nhớ đến với hàng loạt các ca khúc đi cùng năm tháng như: Câu hò bên bờ Hiền Lương, Đường cày đảm đang, Mẹ yêu con, Lời ca dâng bác. Đặc biệt, bà còn "gây thương nhớ" cho khán thính giả theo dõi sóng phát thanh với những làn điệu dân ca quan họ Bắc Ninh.
Những năm theo đuổi âm nhạc, bà vinh dự nhận nhiều giải thưởng cao quý như: 3 huy chương Vàng tại các kỳ Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Ba và Huân chương Lao động hạng Hai.
Năm 1984, bà được phong tặng danh hiệu NSND và trở thành nữ ca sĩ đầu tiên trong lịch sử vinh dự nhận danh hiệu cao quý này.
Thanh Huyền là nữ ca sĩ đầu tiên được phong tặng danh hiệu cao quý NSND. (Ảnh: Internet).
Trong đời sống riêng, NSND Thanh Huyền kết hôn với đạo diễn NSND Thanh An, người gắn bó trọn đời với điện ảnh tài liệu. Ông đã ghi dấu tên mình trong thế hệ vàng của điện ảnh tài liệu Việt Nam với các tác phẩm: Ngọn đèn cửa biển, Những bài ca từ chiến hào, Bài học về một con người.
Sau khi NSND Thanh An mất, bà sống bình lặng, chăm sóc vườn cây. Bà từng chia sẻ, sau khi về hưu đã nhận được nhiều lời mời tham gia giảng dạy âm nhạc nhưng đều từ chối.
Tiếng hát của NSND Thanh Huyền là biểu tượng của nhạc cách mạng Việt Nam. Hơn nửa thế kỷ qua, các thế hệ khán giả vẫn nhắc nhớ, trân trọng những làn điệu, những ca khúc đã in đậm dấu ấn trong lịch sử âm nhạc dân tộc. Sự nghiệp và tài năng của bà tiếp tục truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ trẻ.
