Bác sĩ nội trú Nguyễn Thị Hoa, Viện Sức khoẻ Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, loạn thần ở trẻ vị thành niên là một trong những vấn đề sức khỏe tâm thần cần được quan tâm đặc biệt. Trong quá trình làm việc tại Viện, bác sĩ Hoa đã gặp nhiều trường hợp học sinh mắc loạn thần do tâm thần phân liệt. Nhiều em được điều trị ổn định, có thể quay trở lại học tập và sinh hoạt bình thường nếu duy trì thuốc theo chỉ định. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp gia đình tự dừng điều trị cho con, dẫn tới những hậu quá đáng tiếc.
Bác sĩ Hoa cho biết, nhiều phụ huynh tự ý cho con dừng thuốc là do thấy con có tiến triển tốt và nghe theo những lời khuyên thiếu căn cứ. Đã có gia đình tự dừng điều trị cho con chỉ vì nghe hàng xóm nói: "Uống nhiều thuốc con sẽ bị 'lú'". Hậu quả là trẻ tái phát các triệu chứng loạn thần, thậm chí phải nhập viện trở lại.
“Những ca như thế này điều trị sẽ khó khăn hơn rất nhiều”, bác sĩ Hoa nhận định.
Bác sĩ Hoa đang khám cho trường hợp bệnh nhân trẻ bị loạn thần (ảnh: Ngọc Minh)
Cùng chia sẻ về loạn thần ở trẻ vị thành niên, BSCKII Vương Đình Thủy, Phòng Rối loạn loạn thần và Y học tự sát, Viện sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết mới đây, bác sĩ có tiếp nhận trường hợp bệnh nhân lớp 9 bị loạn thần nặng kèm kích động. Bệnh nhân thường xuyên cho rằng có người hại mình. Được biết, bệnh nhân vốn có học lực tốt nhưng chịu nhiều áp lực học tập và đặt kỳ vọng quá cao vào bản thân.
Qua khai thác tiền sử, bác sĩ Thủy được biết ngay từ khi học lớp 6, bệnh nhân này đã có các biểu hiện bất thường như ngồi cười một mình, lẩm bẩm nói chuyện một mình. Tuy nhiên, do bệnh nhân vẫn học tập và sinh hoạt bình thường nên gia đình chủ quan không đưa con đi khám. Khoảng một năm trước, bệnh nhân xuất hiện tình trạng mất ngủ, nói nhảm, luôn nghĩ rằng bạn bè nói xấu mình. Dù đã đi khám và được chẩn đoán bệnh, song vì lo ngại tác dụng phụ của thuốc nên gia đình đã tự dừng điều trị cho con.
Ba tháng gần đây, bệnh nhân xuất hiện loạn thần, luôn nghĩ có người muốn hại mình, nghe thấy “tiếng nói trong đầu” chê bai mình, cáu gắt, đập phá đồ đạc, ngủ kém, ăn uống kém. Gia đình buộc phải đưa bệnh nhân vào viện. Lúc này, bệnh nhân được chẩn đoán loạn thần, kích động do tâm thần phân liệt thể paranoid.
"Với tâm thần phân liệt, bệnh nhân sẽ phải uống thuốc suốt đời", BSCKII Ngô Văn Tuất, Trưởng phòng Phòng Rối loạn loạn thần và Y học tự sát, Viện Sức khoẻ Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho hay.
Bác sĩ Tuất cho biết, loạn thần có nhiều nguyên nhân, vừa do yếu tố di truyền vừa do môi trường. Với bệnh nhân trên, yếu tố tâm thần phân liệt cộng thêm áp lực học tập quá lớn đã kích hoạt cơn loạn thần.
“Điều đáng tiếc là gia đình chưa hiểu đúng bệnh lý. Việc tự ý dừng thuốc khiến bệnh tái phát nặng nề”, bác sĩ Tuất nhấn mạnh.
Bác sĩ Tuất nói thêm, việc tự ý dừng thuốc cho con là sai lầm khá phổ biến. Hành động này có thể khiến tình trạng bệnh xấu đi. Trong khi nếu tuân thủ điều trị bằng thuốc chống loạn thần, bệnh nhân vẫn có thể duy trì cuộc sống bình thường như bao người khác.
Phát hiện sớm để can thiệp kịp thời
Theo bác sĩ Hoa, loạn thần là trạng thái tâm thần trong đó khả năng phán đoán, nhận thức và liên hệ với thực tại bị xáo trộn. Các triệu chứng đặc trưng gồm: hoang tưởng, ảo giác, tư duy vô tổ chức.
Loạn thần rất hiếm gặp ở trẻ dưới 12 tuổi, nhưng có thể xảy ra ở thanh thiếu niên mắc tâm thần phân liệt, trầm cảm nặng, rối loạn lưỡng cực. Một số yếu tố nguy cơ khác gồm: biến chứng sản khoa, tiền sử rối loạn tâm thần, chỉ số IQ thấp (<85), sang chấn thời thơ ấu, sử dụng cần sa (đặc biệt trước 15 tuổi), điều kiện kinh tế - xã hội thấp.
Loạn thần ở trẻ nhỏ cũng cần phân biệt với sự mộng mơ, tưởng tượng phong phú của lứa tuổi. Do đó, khi thấy trẻ có biểu hiện bất thường, phụ huynh cần cho con đi khám sớm. Việc chẩn đoán sẽ dựa trên nhiều yếu tố: quá trình phát triển, kết quả học tập, nhận thức, các mối quan hệ xã hội, cùng các xét nghiệm cần thiết.
Bác sĩ Hoa khuyến cáo, phụ huynh đặc biệt lưu ý khi trẻ có nguy cơ cao:
- Gia đình có tiền sử rối loạn tâm thần hoặc mang gen liên quan.
- Xuất hiện các triệu chứng nhẹ, thoáng qua như nhìn, nghe thấy điều không có thật nhưng vẫn nhận biết được sự bất thường.
- Có các đợt loạn thần ngắn dưới một tuần, sau đó tự biến mất.
“Khi phát hiện dấu hiệu đáng ngờ, cần đưa trẻ đến chuyên khoa tâm thần để được đánh giá và can thiệp kịp thời. Can thiệp sớm sẽ giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển thành rối loạn nặng, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho trẻ”, bác sĩ Hoa nhấn mạnh.
