Từ dân văn phòng, chủ quán cà phê... đến nghệ nhân khắc da "độc bản"
Trong giới chạm khắc da thủ công, không ai không biết đến cái tên Dương Minh Tuấn (SN 1987) một trong những nghệ nhân hiếm hoi của Việt Nam theo đuổi dòng khắc da thủ công truyền thống. Ít ai ngờ rằng, con đường bén duyên với nghề của anh Tuấn lại không hề bằng phẳng, thậm chí rẽ ngang từ những công việc không hề liên quan.
Từng là nhân viên ngân hàng với lịch làm việc dày đặc, nhưng mỗi cuối tuần, Tuấn lại lặng lẽ mua da về tập may những món đồ nhỏ. Sau này, khi đã nghỉ việc ở ngân hàng, anh mở quán cà phê, rẽ ngang kinh doanh. Mãi đến khi việc kinh doanh không như ý, anh mới thực sự dành toàn bộ tâm sức cho đồ da thủ công, rồi từng bước nâng cao tay nghề với kỹ thuật chạm khắc da.
“Hồi mới làm, mình chỉ may đồ da trơn, không có khắc họa tiết. Sau vài năm tích lũy kỹ thuật, mình mới thực sự bước vào thế giới chạm khắc da thủ công – mảng khó bậc nhất trong ngành da thủ công", Minh Tuấn chia sẻ.
Theo anh Minh Tuấn, chạm khắc da không phải nghề hái ra tiền nhanh chóng. Khách hàng trong nước còn hạn chế, chủ yếu là những người có gu thẩm mỹ riêng biệt, hiểu biết sâu về đồ thủ công và đề cao tính cá nhân hóa. Nhiều khách hàng lần đầu tiếp cận còn tưởng họa tiết trên ví da là do máy in, hoặc dập nổi công nghiệp.
Anh Dương Minh Tuấn có 12 năm kinh nghiệm làm đồ da, 7 năm kinh nghiệm điêu khắc da.
Chính vì yếu tố thủ công 100%, từng đường nét đều được chạm khắc bằng tay, giá thành sản phẩm khá cao – dao động từ vài triệu đến vài chục triệu đồng tùy độ phức tạp. Có những bức tranh khắc da lớn, khách phải chờ cả năm mới nhận được thành phẩm.
“Nghề này không phải lúc nào cũng đều việc. Có tháng làm mấy đơn, nhưng cũng có tháng ngồi chơi dài. Vì vậy, mình vẫn làm xen kẽ cả sản phẩm da trơn không khắc để phục vụ số đông", anh Tuấn tâm sự.
Dù không phải nghề “hái" ra tiền ngay lập tức, nhưng với những đơn hàng từ thị trường nước ngoài – nơi khách hàng trân trọng giá trị thủ công hơn, Minh Tuấn kiếm được vài trăm triệu mỗi năm từ đam mê này.
Anh Tuấn cho hay, đây không hẳn là việc có thu nhập ổn định, có lúc nhận được rất nhiều đơn hàng, có lúc thì "ngồi chơi dài".
Nói về nguồn gốc nghề chạm khắc da, Minh Tuấn cho biết, hầu hết nghệ nhân Việt đều học hỏi từ những bậc thầy tại Mỹ và Mexico, nơi chạm khắc da phát triển mạnh từ thời cao bồi viễn Tây. Những sản phẩm như yên ngựa, bao súng, thắt lưng chạm khắc tinh xảo trở thành biểu tượng của giới cowboy.
Tuấn cũng dành nhiều năm sưu tập công cụ khắc da cổ, xem đó như cách gìn giữ tinh thần và giá trị lịch sử của nghề. Những cuốn sách cổ về kỹ thuật khắc da được anh cất giữ như báu vật, dù ngày nay chúng không còn nhiều giá trị thực hành với anh – người đã luyện tay nghề qua hàng nghìn sản phẩm.
“Mình thích những sản phẩm mang hơi thở phim ảnh, những nhân vật mình yêu thích. Mình không đóng khung phong cách nào, từ lịch sự, sang trọng đến cá tính, bụi bặm hay kinh dị – mình đều thử sức".
Từ chiếc ví tặng bạn gái đến giấc mơ vươn tầm quốc tế
Bên cạnh Minh Tuấn, nhiều bạn trẻ thuộc thế hệ Gen Z cũng đang bước vào thế giới chạm khắc da với tinh thần phá cách, sáng tạo không giới hạn. Một trong số đó là Văn Thành (SN 1998) – chàng thợ khắc da tay ngang, khởi nghiệp từ chiếc ví tặng bạn gái.
Xuất phát điểm là sinh viên ngành thiết kế nội thất, Văn Thành chỉ định làm thử chiếc ví thủ công cho bạn gái (nay đã là vợ Thành) nhân dịp đặc biệt. Không ngờ, chiếc ví trở thành “cú hích” đưa anh rẽ ngang sang con đường chạm khắc da chuyên nghiệp khi nhận được hàng loạt đơn đặt hàng từ bạn bè, người quen.
Bạn trẻ Văn Thành miệt mài với công việc điêu khắc da.
Với Thành, mỗi sản phẩm là một tác phẩm nghệ thuật độc bản, không lặp lại. Chia sẻ với Người Đưa Tin, Thành cho biết, có những chiếc ví đơn giản hoàn thành trong 2 ngày, nhưng có những thiết kế cầu kỳ mất cả tuần. Thành tự học qua tài liệu nước ngoài, mày mò nghiên cứu kỹ thuật từ những nghệ nhân quốc tế để nâng cao tay nghề.
Mỗi đường chạm khắc đều phải thật tỉ mỉ, tinh tế.
“Mình muốn sau này mỗi sản phẩm đều gắn liền với họa tiết văn hóa Việt, vừa mang dấu ấn cá nhân vừa quảng bá nét đẹp Việt ra thế giới", Văn Thành chia sẻ.
Cả anh Minh Tuấn lẫn bạn Văn Thành đều thừa nhận, chạm khắc da không dành cho số đông. Để theo đuổi nghề này, người làm phải cực kỳ kiên nhẫn, tỉ mỉ và đủ đam mê để vượt qua những giai đoạn đơn hàng ế ẩm, thu nhập bấp bênh.
Tuy nhiên, với sự phát triển của thị trường thủ công cao cấp và xu hướng cá nhân hóa sản phẩm trên toàn cầu, tương lai của nghề chạm khắc da tại Việt Nam vẫn rất hứa hẹn, nhất là khi nhiều thương hiệu quốc tế như Dior cũng đã đưa chạm khắc da thủ công vào bộ sưu tập của mình.
“Chỉ cần yêu nghề, làm tới cùng, thì Gen Z hoàn toàn có thể sống tốt với nghề khắc da thủ công", anh Minh Tuấn khẳng định.
