Huyền tích Đền thờ Thánh Mẫu
Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh tọa lạc bên đường thiên lý Bắc-Nam, ngay chân đèo Ngang thuộc thôn Vịnh Sơn, xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Chuyện kể về Thánh Mẫu Liễu Hạnh ở đèo Ngang được các bậc cao niên trong làng lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chuyện kể rằng ngày xưa ở trên Thiên Đình, Ngọc Hoàng có một cô con gái tên là Liễu Hạnh, tính tình ngang bướng, không chịu theo khuôn phép nhà Trời. Ngọc Hoàng hết lòng dạy dỗ nhưng cô vẫn chứng nào tật ấy. Ngọc Hoàng quyết định trị tội để cho con tu tỉnh, liền đày xuống trần trong thời hạn 3 năm.
Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh tọa lạc bên đường thiên lý Bắc-Nam, ngay chân đèo Ngang.
Sau khi xuống trần, Liễu Hạnh hóa thân thành một cô gái xinh đẹp, dựng một lều quán ở chân đèo Ngang. Đây là nơi rừng núi vắng vẻ, cây cối um tùm, rắn rết và hung thú nhiều vô kể nhưng cũng là nơi có con đường thiên lý Bắc-Nam đi qua nên hàng ngày không bao giờ ngớt khách bộ hành qua lại.
Từ ngày mở quán, ban ngày Liễu Hạnh là một cô gái xinh đẹp, thùy mị, bán nước kiếm sống bên đường, nhưng đêm đến cô là một vị thần trừng trị những kẻ tham quan, vô lại, các toán giặc cướp quấy nhiễu nhân dân, đồng thời đánh đuổi các loài thú hung dữ, rắn rết, cọp beo.
Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh mới được trùng tu tôn tạo khang trang, đẹp đẽ.
Trong 3 năm (là thời hạn ở nhân gian), Thánh Mẫu Liễu Hạnh đã làm cho vùng đất dưới chân đèo Ngang từ một nơi rừng thiêng nước độc trở thành một vùng đất sơn thủy hữu tình để cho nhân dân có thể sinh sống, định cư, xây dựng làng xã ngày càng trù phú.
Hết hạn 3 năm, Thánh Mẫu Liễu Hạnh "không bệnh mà hóa" trở về trời nhưng vẫn thường xuyên hiển linh trừng trị những kẻ gian ác, giúp đỡ dân khai hoang, lập nghiệp, tạo mưa thuận gió hòa để cây trồng tươi tốt, vật nuôi phát triển cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Linh thiêng Lễ giỗ Thánh Mẫu
Để ghi nhớ công ơn của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, nhân dân đã lập đền thờ ngay vị trí Thánh Mẫu mở quán nước để con cháu đời đời phụng thờ và hàng năm lấy ngày 3/3 âm lịch là ngày Thánh Mẫu "không bệnh mà hóa" để tổ chức lễ giỗ rất thành kính… Đây cũng là hoạt động văn hóa tâm linh đặc biệt của nhân dân địa phương hướng về cội nguồn dân tộc; khắc ơn sâu các bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước.
Theo truyền thuyết, Mẫu Liễu Hạnh là một trong bốn vị thánh Tứ Bất tử.
Lễ rước sắc phong 12 vị 2 vị thần Thành hoàng từ đình làng Vịnh Sơn qua đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
Lễ giỗ đồng thời được tổ chức 2 điểm tại đình làng Vịnh Sơn và đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh với nhiều hoạt động văn hóa tâm linh đặc sắc. Trong đó, phần lễ bao gồm các lễ cúng, tế, rước sắc phong, các hoạt động hầu văn. Phần hội chủ yếu diễn ra ở đình làng Vịnh Sơn gồm các hoạt động, như nấu bánh chưng, tổ chức các trò chơi dân gian…
Vào ngày tổ chức Lễ giỗ, ngay từ sáng sớm, rất đông người dân đã thành kính mang lễ vật đến bày biện chu tất trên các bàn thờ trong đình làng Vịnh Sơn và đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Tiếp đó, các vị chức sắc, cao niên và đông đảo nhân dân, du khách tham gia lễ rước sắc phong 12 vị Thành hoàng làng từ đình làng Vịnh Sơn qua đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
Kiệu rước sắc phong 12 vị Thành hoàng làng.
Phụng sự cho lễ giỗ Mẫu là những người lớn tuổi, có uy tín trong làng, xã.
Trao đổi với Người Đưa Tin, ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch UBND xã Quảng Đông cho biết, Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh là một điểm du lịch tâm linh nổi tiếng nằm trên địa bàn, thu hút đông đảo người dân từ khắp mọi miền đất nước. Đặc biệt, trong khoảng thời gian từ cuối tháng 12 đến hết tháng Giêng (Âm lịch) hàng năm, mỗi ngày có hàng nghìn lượt người tới dâng hương xin tài lộc và cầu sức khỏe, bình an.
Trải qua những biến cố lịch sử, chiến tranh và thiên tai, Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh bị hư hỏng nhiều. Đền mới được khôi phục lại vào những năm cuối thế kỷ 20. Thời gian qua, với sự quyết tâm của chính quyền, nhân dân địa phương và du khách thập phương, ngôi đền đã xây dựng lại, trùng tu tôn tạo. Với ý nghĩa lịch sử, văn hóa và giá trị về du lịch, ngày 24/4/2024, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành quyết định số 1037/QB-UBND công nhận Điểm du lịch đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
