Trong khi thế giới công nghệ dành sự chú ý cho những cuộc đấu khẩu giữa Elon Musk và Sam Altman, một người đàn ông trẻ tuổi đang âm thầm nắm giữ chìa khóa quyền lực của toàn bộ ngành trí tuệ nhân tạo. Alexandr Wang, CEO 28 tuổi của Scale AI, vừa trở thành tâm điểm chú ý khi Meta quyết định chi ra con số khủng 15 tỷ USD để chiêu mộ anh về đầu quân cho phòng thí nghiệm "siêu trí tuệ" mới thành lập.
Wang không phải là khuôn mặt quen thuộc trên các trang báo như những "ông trùm" công nghệ khác. Thế nhưng, vị thế của anh trong hệ sinh thái AI lại có sức ảnh hưởng to lớn hơn nhiều người tưởng tượng. Điều khiến Wang trở nên "nguy hiểm" không phải bởi những tuyên bố gây sốc hay các cuộc tranh cãi công khai, mà bởi anh đang kiểm soát thứ quan trọng nhất trong thế giới AI: dữ liệu.
CEO Scale AI, Alexandr Wang
Biến rác thành vàng cho AI
Scale AI, công ty mà Wang thành lập năm 2016 khi mới 19 tuổi sau khi bỏ học MIT, chuyên cung cấp dữ liệu huấn luyện chất lượng cao cho các hệ thống trí tuệ nhân tạo. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng đây chính là "nguyên liệu thô" không thể thiếu để tạo nên các bước đột phá trong lĩnh vực AI. Mọi tiến bộ của OpenAI, Google, Microsoft đều phải đi qua bàn tay của Wang trước khi ra mắt công chúng.
Điều đáng chú ý là Scale AI không chỉ phục vụ một công ty duy nhất. Danh sách khách hàng của họ bao gồm hầu hết những tên tuổi lớn nhất trong ngành: OpenAI, Microsoft, Google, và tất nhiên cả Meta. Điều này có nghĩa Wang có thể nhìn thấy chiến lược phát triển, điểm yếu và những bước đi tiếp theo của tất cả các ông lớn trước khi bất kỳ ai khác biết đến.
Wang không chỉ tập trung vào thị trường tư nhân. Anh đang xây dựng một "đội quân AI" trong nước cho các hợp đồng quốc phòng với chính phủ Mỹ. Scale AI đã nhận được 60.6 triệu USD từ các hợp đồng chính phủ và được sử dụng để phân tích hình ảnh vệ tinh tại Ukraine. Wang tin rằng AI tạo sinh có thể được áp dụng toàn diện hơn trong quân sự, thậm chí có thể thay đổi bản chất của chiến tranh khi được huấn luyện trên dữ liệu từ 1,3 triệu quân nhân đang phục vụ của Mỹ.
Vị thế độc đáo này đã giúp Wang trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới vào năm 2022 khi mới 25 tuổi. Với 15% cổ phần trong Scale AI được định giá 13.8 tỷ USD, tài sản ròng của anh hiện vượt mốc 2 tỷ USD. Nhưng quan trọng hơn cả, anh đã xây dựng được một mạng lưới quan hệ vô cùng có giá trị trong giới công nghệ.
Mối quan hệ cá nhân của Wang với các nhân vật then chốt trong ngành cũng đáng chú ý. Anh từng sống cùng Sam Altman, CEO của OpenAI, và cả hai đều xuất hiện tại lễ nhậm chức của Tổng thống Trump. Ngay sau sự kiện này, Wang đã mua một trang quảng cáo toàn trang với thông điệp: "Nước Mỹ phải thắng trong cuộc chiến AI."
Triết lý của Wang rất rõ ràng: "Có hai điều tôi tin sâu sắc. Thứ nhất, AI là một lực lượng to lớn vì điều tốt đẹp và cần được áp dụng rộng rãi nhất có thể. Thứ hai, chúng ta cần đảm bảo Mỹ ở vị thế dẫn đầu." Anh coi Scale AI như "cuốc và xẻng trong cơn sốt vàng AI tạo sinh" và muốn duy trì ưu thế AI của Mỹ trong "kỷ nguyên cạnh tranh quyền lực lớn."
Màn chiêu mộ độc đáo của Meta
Chính những mối quan hệ này đã khiến Mark Zuckerberg phải mở hầu bao chi 15 tỷ USD để mua lại Scale AI và đưa Wang về với Meta. Công ty mạng xã hội lớn nhất thế giới đang tụt hậu nghiêm trọng trong cuộc đua AI, với nhiều sản phẩm thất bại và các nhà nghiên cứu hàng đầu rời bỏ công ty để đầu quân cho đối thủ. Bằng cách chiêu mộ Wang, Meta không chỉ có được một tài năng mà còn tiếp cận được cả các mối quan hệ sâu sắc giữa Scale AI với mọi công ty AI lớn, hiểu biết và kinh nghiệm trong quá trình làm sạch dữ liệu và huấn luyện AI, cũng như hiểu biết về cách phát triển của ngành công nghiệp này - những thứ không phải khoản tiền nào cũng mua được.
Thương vụ này còn có ý nghĩa sâu xa hơn. Meta vừa thành lập một phòng thí nghiệm mới chuyên về "siêu trí tuệ" - loại AI vượt trội hơn trí tuệ con người - và Wang sẽ đứng đầu dự án tham vọng này. Điều này có nghĩa anh sẽ có quyền tiếp cận những bí mật thương mại của mọi đối thủ thông qua các hợp đồng mà Scale AI đang thực hiện.
Đằng sau sức mạnh của Scale AI là một đội quân lao động toàn cầu khổng lồ. Công ty sở hữu 240,000 nhân viên hợp đồng tại các quốc gia như Kenya, Philippines và Venezuela thông qua công ty con Remotasks. Những người này làm công việc gán nhãn và làm sạch dữ liệu với mức lương thấp, nhiều khi chỉ dưới 1 USD mỗi giờ. Đây chính là "xưởng gia công" vô hình đằng sau cuộc cách mạng AI mà ít ai biết đến.
Meta đã chi 15 tỷ USD để đưa Wang về dưới trướng của mình
Tuy nhiên, con đường phía trước không phải không có thách thức. Scale AI gần đây phải sa thải 20% nhân viên toàn thời gian do "sự không chắc chắn" của thị trường. Giá cổ phiếu trên thị trường thứ cấp đã giảm 42% so với vòng gọi vốn cuối cùng vào tháng 7/2021. Các đối thủ như Surge AI, Labelbox và Snorkel AI đang nổi lên với những giải pháp cạnh tranh, trong khi một số khách hàng lớn bày tỏ lo ngại về chất lượng dữ liệu từ Scale.
Những thách thức này không làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào Wang. William Hockey, đồng sáng lập của Plaid và thành viên hội đồng quản trị Scale, nhận xét: "Anh ấy không đến được vị trí này vì là một thiên tài - MIT sản sinh ra rất nhiều kẻ bỏ học tuổi teen. Anh ấy có đạo đức làm việc điên cuồng như không ai tôi từng gặp."
Với gần một phần tư triệu người gán nhãn dữ liệu và doanh thu dự kiến tăng gấp đôi lên 2 tỷ USD trong năm 2025, Scale AI vẫn đang tăng trưởng mạnh mẽ. Thương vụ với Meta không chỉ mang lại nguồn tài chính khổng lồ mà còn khẳng định vị thế của Wang như một trong những người quyền lực nhất trong thế giới công nghệ.
Trong khi Elon Musk gây chú ý với những tuyên bố gây sốc và Sam Altman với các sản phẩm AI đột phá, Alexandr Wang đang âm thầm kiểm soát cơ sở hạ tầng làm nên tất cả những điều kỳ diệu đó. Và đó chính là lý do tại sao anh được coi là CEO "nguy hiểm" nhất trong thế giới AI hiện tại.
