Hơn ba tháng trôi qua kể từ khi án phạt được ban hành, quá trình kháng cáo vẫn chưa đi đến hồi kết, dù giới quan sát đều cho rằng khả năng đảo ngược phán quyết gần như bằng không. Nhưng FAM vẫn quyết theo đuổi đến cùng. Không chỉ để bảo vệ danh dự, mà còn vì đằng sau vụ việc là một chuỗi áp lực – từ thể thao, kinh tế đến chính trị – mà bóng đá Malaysia buộc phải đối diện.
Một quy trình không thể rút ngắn
Lý do đầu tiên khiến vụ việc kéo dài nằm ở bản chất của hệ thống xét xử trong bóng đá thế giới. Sau khi Ủy ban Kỷ luật FIFA ra quyết định phạt FAM 350.000 franc Thụy Sĩ và cấm bảy cầu thủ “gốc ngoại” thi đấu trong 12 tháng, phía Malaysia lập tức gửi đơn kháng cáo. Song, hồ sơ phải được chuyển qua nhiều cấp — Ủy ban Kháng cáo FIFA, rồi có thể là Tòa Trọng tài Thể thao (CAS) — khiến tiến trình mất nhiều tháng.
Trong khi đó, mỗi cầu thủ liên quan lại mang quốc tịch và giấy tờ khác nhau, buộc FIFA phải kiểm tra chéo dữ liệu qua các cơ quan xuất nhập cảnh, đại sứ quán và liên đoàn thành viên. Đây là quy trình bắt buộc, bởi chỉ một sai sót nhỏ có thể dẫn đến hệ quả pháp lý quốc tế.
Ngoài ra, Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) – nơi FAM trực thuộc – cũng đang chờ kết quả cuối cùng từ FIFA để xác định có cần mở cuộc điều tra song song hay không. Vì vậy, tiến độ bị kéo dài không chỉ vì thủ tục, mà còn do sự phối hợp giữa các cấp quản lý khu vực và toàn cầu.
Một vụ việc mang tính tiền lệ
Điều khiến vụ việc Malaysia trở nên nhạy cảm nằm ở chỗ nó có thể trở thành “án mẫu” mới của FIFA trong nỗ lực làm trong sạch hệ thống nhập tịch cầu thủ tại Đông Nam Á.
Sau vụ Timor-Leste năm 2016, khi 12 cầu thủ Brazil được “nhập tịch giả”, FIFA đã siết chặt các quy định về nguồn gốc và huyết thống. Nhưng tại khu vực này, xu hướng dùng cầu thủ gốc ngoại để rút ngắn khoảng cách với nhóm đầu châu Á vẫn phổ biến. Malaysia, Indonesia hay thậm chí Campuchia đều dựa vào chính sách “heritage player” (Cầu thủ có gốc gác “di sản” – huyết thống gián tiếp) để tăng sức cạnh tranh.
Bởi vậy, FIFA không muốn xử lý FAM chỉ như một vụ việc đơn lẻ. Họ muốn gửi đi thông điệp rằng mọi hành vi làm sai lệch hồ sơ – dù là “lỗi kỹ thuật” hay “thiếu sót hành chính” – đều bị xem là vi phạm nghiêm trọng. Chính điều này khiến hồ sơ của FAM phải được xem xét kỹ lưỡng, tránh để lọt kẽ hở khiến các liên đoàn khác viện dẫn về sau.
Trước áp lực dư luận, FAM khẳng định lỗi sai xuất phát từ “nhân viên hành chính” trong khâu nộp hồ sơ, không có chủ ý gian lận. Do đó, việc theo đuổi vụ kiện không chỉ là hành động pháp lý, mà còn là cuộc chiến bảo vệ danh dự quốc gia. Trong mắt lãnh đạo FAM, nếu không kháng cáo, họ sẽ bị xem là đã “bỏ rơi sự thật” và đánh mất uy tín trước AFC cũng như người hâm mộ.
Hơn nữa, FAM hiểu rằng án phạt này có thể kéo theo hậu quả kinh tế lẫn thể thao nặng nề. Trong bối cảnh đó, kháng cáo là lựa chọn duy nhất để “mua thời gian”. Từ góc độ chính trị – thể thao, FAM còn chịu sức ép từ bên trong. Các bang và đơn vị thành viên, vốn có tiếng nói trong Đại hội Liên đoàn, yêu cầu ban lãnh đạo phải chứng minh rằng họ không bỏ qua sai phạm, cũng không đầu hàng trước cáo buộc. Nếu FAM không kháng cáo, họ có thể đối diện nguy cơ mất tín nhiệm trước kỳ đại hội năm 2026.
Ngoài ra, vụ việc còn là phép thử cho năng lực quản trị của FAM – yếu tố mà chính FIFA nhiều lần phê bình các liên đoàn Đông Nam Á chưa đáp ứng chuẩn mực. Việc kéo dài vụ kiện, ở góc nhìn tích cực, cũng là cách FAM thể hiện thiện chí cải tổ, củng cố quy trình hành chính và hợp tác điều tra với cơ quan quốc tế.
Một bài học cho toàn khu vực
Đằng sau vụ việc này là một thông điệp lớn hơn: bóng đá Đông Nam Á đang bị thách thức về tính minh bạch. Trong thập niên qua, khu vực đã có bước tiến rõ rệt về thành tích, nhưng cũng bộc lộ những lỗ hổng trong quản trị. Từ vụ mua bán suất dự giải, gian lận tuổi, tới khai man hồ sơ cầu thủ, mỗi sự cố đều khiến hình ảnh của khu vực bị tổn thương.
FIFA hiểu rõ điều đó. Việc xử lý nghiêm vụ FAM không đơn thuần là trừng phạt Malaysia, mà là đặt lại tiêu chuẩn minh bạch cho cả khu vực. Còn với AFC, bài toán thời gian càng trở nên cấp bách: họ cần khép lại hồ sơ trước tháng 3/2026 để kịp tiến hành bốc thăm Asian Cup. Điều đó khiến mọi bên liên quan phải hành động thận trọng nhưng dứt khoát.
Cho dù kết quả cuối cùng ra sao, vụ FAM – FIFA vẫn sẽ là một bài học đắt giá. Nếu Malaysia bị giữ nguyên án phạt, họ sẽ phải cải tổ toàn diện hệ thống xác minh cầu thủ, xây dựng cơ sở dữ liệu nhân thân minh bạch và độc lập. Nhưng nếu họ chứng minh được sai sót là hành chính, chứ không gian lận, thì vụ việc có thể mở ra cơ hội để FIFA và AFC xem xét lại cách thức kiểm chứng nguồn gốc cầu thủ trong thời đại di cư toàn cầu.
Bóng đá không thể phát triển nếu thiếu sự trung thực. Câu chuyện FAM cho thấy, giữa tham vọng vươn tầm và giới hạn của đạo đức thể thao, chỉ cần một bước lệch nhỏ cũng có thể khiến cả nền bóng đá phải trả giá lớn.
LÝ DO FAM PHẢI THEO ĐUỔI ĐẾN CÙNG
1. Giảm thiểu Hậu quả từ AFC (Mục tiêu tối thượng): Mục tiêu quan trọng nhất là ngăn chặn án phạt loại khỏi giải đấu hoặc xử thua các trận đấu từ AFC. Theo quy tắc, AFC chỉ ra quyết định chính thức sau khi phán quyết cuối cùng từ FIFA hoặc CAS được ban hành.
Việc chuyển vụ việc lên CAS sẽ giúp FAM mua thêm thời gian (quá trình CAS có thể mất nhiều tháng), giúp trì hoãn quyết định của AFC, ít nhất là qua thời hạn chót 31-3-2026. Điều này có thể giúp Malaysia hoàn thành các trận đấu còn lại của vòng loại trong một kịch bản ít hỗn loạn hơn.
2. Bảo vệ Danh dự và Tài chính: Bảo vệ danh tiếng: Kháng cáo lên cấp cao nhất là cách FAM thể hiện rằng họ đã làm mọi thứ có thể để bảo vệ các cầu thủ và phủ nhận hành vi gian lận (dù FIFA đã bác bỏ). Trách nhiệm với Cầu thủ: FAM phải bảo vệ lợi ích của 7 cầu thủ đang bị cấm thi đấu 12 tháng. Kháng cáo có thể giúp giảm nhẹ án cấm này.
3. Tìm kiếm "Cơ hội mỏng manh" ở CAS: CAS là một cơ quan độc lập. Đã có tiền lệ các phán quyết của FIFA bị CAS lật ngược hoặc giảm nhẹ. Ví dụ: Vụ Ecuador tại World Cup 2022, dù bị FIFA phạt nhưng cuối cùng CAS đã cho phép họ tham dự. Đây là hy vọng pháp lý cuối cùng để FAM có thể tránh được án phạt nghiêm khắc nhất, ngay cả khi cơ hội thành công là rất thấp.
