Nghị định 296/2025/NĐ-CP của Chính phủ về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính sẽ có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, trong đó quy định rõ cách xác minh, ra quyết định và tỉ lệ khấu trừ lương, thu nhập đối với cá nhân chậm thi hành quyết định xử phạt.
Đây là nghị định thay thế Nghị định 166/2013/NĐ-CP, bổ sung nhiều quy định chặt chẽ về trách nhiệm cung cấp thông tin và mức khấu trừ nhằm nâng cao hiệu quả cưỡng chế.
Ai bị áp dụng biện pháp khấu trừ thu nhập?
Theo nghị định, việc cưỡng chế khấu trừ một phần lương hoặc thu nhập áp dụng với hai nhóm đối tượng: (1) Cán bộ, công chức, viên chức; người thuộc lực lượng vũ trang; người làm việc trong tổ chức cơ yếu; người lao động hưởng lương hoặc thu nhập tại cơ quan, đơn vị, tổ chức; người làm việc theo mùa vụ, thời vụ; (2) Cá nhân đang hưởng chế độ hưu trí.
Quy định này nhằm bao quát cả nhóm người đang lao động lẫn người đã nghỉ hưu nhưng còn nghĩa vụ thi hành quyết định xử phạt.
Quy trình xác minh thu nhập
Cá nhân bị cưỡng chế phải cung cấp thông tin về lương, thu nhập, mức hưởng lương hưu trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi nhận được yêu cầu. Song song đó, người có thẩm quyền cưỡng chế cũng tiến hành xác minh thông tin và lập biên bản xác minh để làm căn cứ ra quyết định.
Từ đầu năm 2026 sẽ áp dụng khấu trừ lương tối đa 30% và 50% thu nhập khác đối với người chậm thi hành quyết định xử phạt
Trường hợp quá thời hạn thi hành quyết định xử phạt mà cá nhân chưa chấp hành, cơ quan có thẩm quyền sẽ gửi văn bản yêu cầu cá nhân, đơn vị quản lý lương hoặc các tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp thông tin trong vòng 3 ngày làm việc. Các bên liên quan phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của thông tin được cung cấp.
Ra quyết định cưỡng chế
Sau khi xác minh xong, trong 2 ngày làm việc, người có thẩm quyền phải ban hành quyết định cưỡng chế khấu trừ lương hoặc thu nhập. Quyết định phải nêu rõ: số tiền bị khấu trừ, lý do khấu trừ, tên đơn vị quản lý thu nhập, tài khoản Kho bạc Nhà nước nhận tiền, thời gian thực hiện…
Trong trường hợp cần xác minh đồng thời cả tiền và tài sản của cá nhân, tổ chức, thời hạn ra quyết định cưỡng chế được tính từ thời điểm thông tin đầy đủ được xác định.
Khấu trừ tối đa 30% lương và 50% thu nhập khác
Nghị định quy định mức khấu trừ cụ thể để bảo đảm tính răn đe nhưng vẫn không làm ảnh hưởng đến điều kiện sinh hoạt tối thiểu của cá nhân bị cưỡng chế và người phụ thuộc:
Đối với tiền lương, lương hưu: mức khấu trừ mỗi lần không quá 30% số tiền thực nhận hằng tháng (sau khi trừ các khoản bảo hiểm và thuế thu nhập cá nhân). Đối với các khoản thu nhập khác: mức khấu trừ mỗi lần không quá 50% tổng thu nhập hằng tháng.
Việc khấu trừ có thể tiến hành nhiều lần cho đến khi cá nhân hoàn tất nghĩa vụ nộp tiền theo quyết định xử phạt. Các quyết định cưỡng chế đã ban hành hoặc đã thi hành xong trước ngày 1-1-2026, nếu còn khiếu nại sẽ được giải quyết theo Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định 166/2013/NĐ-CP.
Nghị định 296/2025/NĐ-CP được đánh giá là bước hoàn thiện quan trọng trong hệ thống pháp luật xử lý vi phạm hành chính, đồng thời tăng tính khả thi, minh bạch và hiệu quả trong công tác cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt.
