'Hậu trường' đàm phán WTO: Chuyện bây giờ mới kể...

TIN LIÊN QUAN

Đoàn doanh nghiệp đầu tiên của Singapore đến thăm và làm việc với Ủy ban hợp tác và đầu tư. Sau đó đi thăm Văn Miếu Quốc Tử Giám và chụp ảnh lưu niệm ngày 28-9-1993.

* Yêu cầu mở cửa nhưng phải bảo vệ được sản xuất trong nước, thêm sức ép từ các đối tác… đoàn đàm phán hóa giải thế nào để cân bằng được các yếu tố mang tính xung đột đó?

- Khi đàm phán, các nước yêu cầu chúng ta mở cửa thị trường một cách tối đa. Nhưng quan trọng là mình phải nghiên cứu khả năng chịu đựng của nền kinh tế, từng lĩnh vực. Chúng ta mở cửa mức độ bao nhiêu để tồn tại và phát triển.

Ví dụ như mở cửa thị trường sữa, tôi trực tiếp làm việc với chị Liên (tổng giám đốc Vinamilk), đặt vấn đề là Việt Nam có nhà máy sữa, nếu mở cửa thì ở mức độ bao nhiêu, giảm thuế thế nào để doanh nghiệp chịu đựng được.

Các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp được tham vấn, đóng góp về lộ trình mở cửa, phù hợp cho từng ngành hàng. Từ đó xác định ngành nào sẽ mở cửa trước, ngành nào mở cửa từ từ và mở cửa ngay, chứ không đưa ra chung chung.

Có những lĩnh vực quan trọng buộc phải áp dụng quota trong thời gian nhất định. Hoặc có những lĩnh vực chúng ta nhất quyết không mở cửa, như phân phối xăng dầu, thuốc lá hay lĩnh vực ngân hàng chỉ mở cửa có mức độ, không quá 25%, trong khi ngành viễn thông mở cửa nhiều nhất.

Đồ họa: TẤN ĐẠT

Nhân loại không bao giờ từ chối những gì tốt

* Với ông, phiên nào căng thẳng nhất, mất nhiều lần đàm phán?

- Đàm phán "căng" nhất là với EU, Mỹ và Trung Quốc. Trung Quốc yêu cầu mở cửa thị trường đường bộ khi WTO không có quy định; hay yêu cầu mở cửa thị trường ngân hàng, nhưng đây là thị trường chưa phát triển.

Với Mỹ, đàm phán thâu đêm là bình thường, hay thậm chí là phải đàm phán nhiều vòng. Có thời điểm, đàm phán đạt rồi, nhưng phiên sau lại đổi người, phủ nhận hết các kết quả phiên trước, khiến chúng tôi phải đàm phán lại. Nhiều lĩnh vực họ muốn mình mở cửa tối đa, nhưng Việt Nam không thể chấp nhận, cố gắng giữ quan điểm xuyên suốt ở các phiên.

Ví dụ như ngành dệt may, đây là lợi thế của chúng ta, nhưng Mỹ muốn áp hạn ngạch trong khi WTO không có hạn ngạch. Thậm chí, phía bạn còn yêu cầu lập ra một tổ chức để theo dõi và kiểm tra việc thực hiện các cam kết của Việt Nam, song dứt khoát mình không tán thành. Tôi nhớ khi đó mấy đêm liền "đấu" với bạn ở Washington, đạt kết quả như mong đợi và vòng đàm phán cuối cùng diễn ra ở TP.HCM vào ngày 31-5-2006.

Nhưng để đạt được kết quả đó cũng không đơn giản. Cùng với đàm phán là quá trình vận động các hiệp hội ngành hàng dệt may của Mỹ thúc đẩy hợp tác để từ đó, họ đi vận động các thượng nghị sĩ Mỹ để có tiếng nói; tích cực làm việc với hãng máy bay Boeing, một số hãng xe phân phối lớn là những doanh nghiệp đang có quan hệ tốt với tổng thống Mỹ lúc đó.

Mình cũng mở cửa thị trường cho hãng bảo hiểm nhân thọ của Mỹ vào Việt Nam, nhưng yêu cầu họ đi vận động các giới chính ở Mỹ, bày tỏ ủng hộ cho ngành dệt may của Việt Nam để khi ta có công ăn việc làm, có thu nhập sẽ mua bảo hiểm. Nhờ vậy chúng ta mới có kết quả như mong muốn.

* Những thành quả WTO có được là không thể phủ nhận và Việt Nam đã tham gia ngày càng nhiều các FTA thế hệ mới. Để tận dụng cơ hội từ hội nhập kinh tế, ông có lời khuyên gì?

- Những thành quả gia nhập WTO và các FTA mang lại là kết quả của đường lối hội nhập đúng đắn của Đảng, Chính phủ; việc tổ chức thực hiện quyết liệt của các bộ ngành, đặc biệt là sự đóng góp công sức, kiên trì đàm phán thông minh và sáng tạo của tất cả các thành viên đoàn đàm phán.

Quốc hội đã có tổng kết chỉ ra, việc gia nhập WTO là quan trọng, cơ bản, mở ra các hội nhập kinh tế quốc tế khác. Chúng ta có thị trường toàn cầu, hệ thống pháp luật ngày càng được sửa đổi và hoàn thiện phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thu hút vốn công nghệ, đầu tư nước ngoài. Doanh nghiệp bỏ tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào Nhà nước và tự chủ trong sản xuất.

Đến nay, Việt Nam là một trong 20 nền kinh tế có quy mô thương mại lớn nhất thế giới, duy trì xuất siêu năm thứ 8 liên tiếp, duy trì nền kinh tế có độ mở cao, tới 200% GDP, thu nhập bình quân đầu người tăng từ 730 USD lên 4.700 USD.

Thế nhưng, vẫn còn những điều tôi trăn trở. Đó là tốc độ phát triển của doanh nghiệp Việt Nam chưa cân xứng. Vấn đề chuyển giao công nghệ vẫn thấp, cũng như sự phát triển của thị trường nội địa còn hạn chế.

Tôi nhớ năm 1990 khi bay sang Đài Loan (Trung Quốc) để giới thiệu về Luật Đầu tư, có nhà báo hỏi rằng: "Ở Việt Nam có tư nhân không?". Khi đó, tôi nghĩ nếu trả lời là "có" thì sẽ vi phạm quy định, nhưng nếu nói không thì các nước sẽ không hợp tác.

Vì vậy, tôi chọn cách trả lời bằng việc đặt lại câu hỏi là: "Vậy tư nhân có ưu điểm gì?" và được trả lời rằng doanh nghiệp tư nhân sẽ năng động hơn, chi phí quản lý thấp, cạnh tranh cao, tạo nhiều công ăn việc làm. Đáp lại, tôi chỉ đưa ra câu khẳng định: "Nhân loại không bao giờ từ chối những gì tốt".

Vừa qua, với nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, hay nghị quyết 57 về thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ mà Bộ Chính trị đưa ra, tôi mong rằng sẽ tạo điều kiện thực chất cho doanh nghiệp trong nước, kinh tế tư nhân phát triển.

Thực tế, tổng kết của WTO chỉ ra, sau COVID-19, có tới 3.000 rào cản thương mại mới, đưa thế giới bước sang giai đoạn thương mại mới. Vì vậy, bên cạnh việc nâng cao năng lực cho nền kinh tế, hạt nhân là các doanh nghiệp tư nhân.

Chúng ta cũng cần tiếp tục duy trì đường lối hội nhập sâu rộng, trọng tâm là tích cực hội nhập với các nước - những nền kinh tế mới nổi, ưu tiên khối BRICS, để có thể tận dụng và mở ra cơ hội mới.

Tổng giám đốc WTO nói tại WEF Davos: Việt Nam là điểm đến điển hình, cả thế giới cùng hưởng lợi

Chiều 17-1 giờ địa phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tham dự và phát biểu với tư cách diễn giả chính tại phiên thảo luận "Bài học từ ASEAN" trong khuôn khổ Hội nghị Diễn đàn Kinh tế thế giới WEF Davos năm 2024.