Trong giai đoạn từ cuối năm 2024 đến nay, giá gạo xuất khẩu đã trải qua một đợt điều chỉnh mạnh, khiến giá gạo Việt Nam, vốn từng đạt mức cao kỷ lục, đã rơi xuống mức thấp nhất so với nhiều đối thủ.
Thep VFA, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang ở dưới 400 USD/tấn vào ngày 24-2
Trao đổi với Báo Người Lao Động, ông Dương Đức Quang, Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), đánh giá nguyên nhân chủ yếu đến từ sự đảo chiều của nguồn cung trên thị trường toàn cầu.
Trong những năm gần đây, khi nguồn cung hạn chế do các chính sách bảo vệ an ninh lương thực nội địa, ví dụ như lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ đã đẩy giá gạo tăng vọt. Sau đó, khi Ấn Độ chính thức dỡ bỏ lệnh cấm kéo dài 14 tháng, nguồn cung gạo đã đột biến gia tăng.
Điều này không chỉ tạo ra dư thừa nguồn cung mà còn làm cho các khách hàng truyền thống của Việt Nam như Philippines, Indonesia, Malaysia hoãn giao dịch với kỳ vọng giá tiếp tục giảm sâu. Đây là nguyên nhân khiến giá gạo thế giới và giá gạo xuất khẩu của Việt Nam chịu sức ép lớn.
Ông Dương Đức Quang, Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV)
Theo báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2024-2025 dự báo đạt mức kỉ lục 532,66 triệu tấn, cao hơn gần 10 triệu tấn so với niên vụ trước. Trong đó, sản lượng gạo của 4 quốc gia cung cấp gạo trên thế giới là Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan và Pakistan đều tăng so với niên vụ trước. Riêng sản lượng của Ấn Độ đạt 145 triệu tấn, tăng 7,2 triệu tấn so với năm trước, khiến nguồn cung thế giới trở nên dư thừa.
"Theo nguồn tin mà tôi mới được biết thì tính tới đầu tháng 1, tồn kho gạo của Ấn Độ còn đạt mức cao kỷ lục 67,6 triệu tấn, gấp 9 lần mục tiêu của Chính phủ"- ông Quang nói.
Thông tin từ Bộ Thương mại Thái Lan cũng cho thấy năm 2024, ước tính nước này xuất khẩu hơn 10 triệu tấn gạo - mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây. Mới đây, Bangladesh cho biết đang xem xét dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo thơm để kích thích thương mại.
Dự báo duy trì dưới ngưỡng 400 USD/tấn
Trong thời gian tới, đại diện MVX cho rằng nguồn cung toàn cầu nhiều khả năng vẫn sẽ ở mức cao khi tình hình vụ mùa tại các nước sản xuất lớn như Ấn Độ, Việt Nam và Thái Lan đều tương đối thuận lợi.
Mới đây, Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ (REA) đã kiến nghị lên Chính phủ nước này dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm sau khi lượng tồn kho tăng vọt, gấp gần 9 lần mục tiêu đề ra.
Nếu Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm, một lượng lớn gạo giá rẻ sẽ tràn vào thị trường, tạo áp lực lên các quốc gia xuất khẩu gạo khác, trong đó có Việt Nam.
"Thời gian tới, thị trường gạo thế giới sẽ còn cạnh tranh khốc liệt hơn nữa. Nhiều khả năng, giữa bối cảnh này, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam sẽ duy trì dưới ngưỡng 400 USD/tấn" - ông Dương Đức Quang dự báo.
Tuy nhiên, trong trung và dài hạn, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) cho rằng khi nhu cầu từ các thị trường nhập khẩu ổn định trở lại, đặc biệt là từ các đối tác truyền thống như Philippines, Indonesia, Malaysia, cùng với việc các doanh nghiệp Việt Nam cải thiện quy trình sản xuất và định vị thương hiệu của sản phẩm, triển vọng giá gạo xuất khẩu có thể sẽ dần phục hồi.
Trong bối cảnh giá gạo xuất khẩu đang giảm sâu do dư cung toàn cầu, lãnh đạo MXV cho rằng điều đầu tiên và cần thiết nhất là các doanh nghiệp cần chủ động theo dõi diễn biến thị trường qua các nhà nhập khẩu, nguồn tin từ thương vụ nước ngoài, các Đại sứ quán; đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm và đa dạng hóa chủng loại gạo xuất khẩu.
