Vào một buổi sáng tháng 7 mưa tầm tã tại khu ngoại ô sang trọng của Amsterdam, Nathan Xu ngồi trong một quán cà phê kiểu Ý để chuẩn bị cho hàng loạt cuộc họp. Mỉm cười, anh hỏi liệu có thể ghi âm cuộc trò chuyện hay không rồi kẹp một thiết bị nhỏ, cỡ chiếc USB, lên áo sơ mi.
Chỉ với một cú nhấp, thiết bị hình viên thuốc bắt đầu ghi âm, chuyển giọng nói thành bản chép lại và tóm tắt toàn bộ những gì Xu nói - cũng như tất cả những gì mọi người xung quanh anh nói. Thiết bị này, do startup Plaud của Xu (trụ sở tại San Francisco và Thâm Quyến) phát triển, có thể ghi âm tới 20 giờ chỉ trong một lần sạc, sau đó biến dữ liệu thành văn bản tìm kiếm được nhờ phần mềm riêng kết hợp với các công cụ AI như ChatGPT.
Được gọi là NotePin, sản phẩm đã nhanh chóng tìm được thị trường rộng lớn. Kể từ khi ra mắt năm 2023, Xu đã bán hơn 1 triệu thiết bị cho bác sĩ, luật sư và nhiều người bận rộn khác vốn cần hỗ trợ ghi nhớ trong ngày làm việc dày đặc.
Điều đó biến Plaud thành một trong những “tay chơi” dẫn đầu cuộc đua đưa AI ra khỏi điện thoại, laptop và mang lên cơ thể con người. Đội ngũ của Xu đã vượt qua nhiều đối thủ Mỹ đi trước như Rabbit hay Humane (nay đã sụp đổ) vốn hứa hẹn thiết bị AI cá nhân nhưng lại tung ra những sản phẩm đắt đỏ, kém hiệu quả.
Các nhà đầu tư đã rót gần 350 triệu USD vào lĩnh vực này, với hàng loạt startup mới như Omi và Limitless ra mắt thiết bị đeo, trong khi Amazon vừa mua lại Bee - một startup thiết bị ghi chú với giá không tiết lộ. Tháng 5 vừa rồi, OpenAI chi tới 6,4 tỷ USD để đưa về “nhà” dự án thiết bị AI tương lai của nhà thiết kế iPhone Jony Ive.
Plaud và những công ty cùng ngành đang tận dụng sự thay đổi trong văn hóa công nghệ, nơi bot AI ghi chú ngày càng trở thành thành phần quen thuộc trong các cuộc họp trực tuyến. Khi nhiều người đã quen với việc có “thư ký ảo” trong phòng họp, thì các chuẩn mực xã giao ngoài văn phòng cũng dần lung lay. “Giờ đây, tôi mặc định rằng mọi thứ, kể cả những cuộc gặp cà phê, đều có thể bị ghi âm”, Pia d'Iribarne, đồng sáng lập quỹ New Wave VC (nhà đầu tư của Bee) chia sẻ.
Xu ý thức rõ những hệ lụy về quyền riêng tư khi thiết bị ghi âm cá nhân trở nên phổ biến. Anh luôn nhấn mạnh rằng Plaud hướng đến công cụ chuyên nghiệp chứ không phải thiết bị bí mật để ghi lại chuyện riêng tư trên bàn ăn. “Chúng tôi luôn khuyến nghị người dùng xin phép trước khi ghi âm”, Xu nói thận trọng.
CÔNG TY AI HIẾM HOI CÓ LÃI
Không giống nhiều công ty AI khác, Plaud thực sự kiếm được tiền và có lợi nhuận. Với doanh số từ NotePin giá 159 USD và gói dịch vụ chép tự động hàng năm từ 99 USD, công ty dự kiến đạt 250 triệu USD doanh thu thường niên trong năm nay. Xu tự tin nói rằng biên lợi nhuận ngang ngửa với Apple (khoảng 25% trên mỗi iPhone bán ra).
Điều đáng chú ý là Plaud làm được điều đó mà không cần tới vốn đầu tư mạo hiểm. Xu (34 tuổi) cùng đồng sáng lập Charles Liu — một chủ nhà máy tại Thâm Quyến — gom tiền tiết kiệm cá nhân và khởi động chiến dịch gọi vốn cộng đồng trị giá 1 triệu USD. Đến nay, cả hai vẫn nắm giữ phần lớn cổ phần. Tuy nhiên, cạnh tranh đang nóng lên khi ngày càng nhiều startup muốn chen chân vào thị trường smartphone trị giá 540 tỷ USD mỗi năm.
“Trong thập kỷ tới, ai cũng sẽ có một thiết bị AI đeo người”, Xu dự báo. “Nó sẽ còn phổ biến hơn cả smartphone”.
KHỞI NGHIỆP KHÓ KHĂN
Trước khi bước vào AI, Xu từng tốt nghiệp Đại học Vũ Hán và theo con đường sự nghiệp ngân hàng ổn định. Một khóa học về đổi mới đã thôi thúc anh thử sức kinh doanh với trang web hỗ trợ học sinh Trung Quốc nộp đơn vào các trường quốc tế. Dự án thất bại, ngốn hết khoản tiền gia đình để dành cho anh học cao học. Hai startup tiếp theo cũng không khá hơn, và Xu chỉ tìm được thành công khi chuyển sang làm nhà đầu tư mạo hiểm.
Tại quỹ China Growth Capital, anh từng đầu tư vào ngân hàng số Akulaku (Indonesia), nay được định giá 2 tỷ USD. “Nathan luôn tìm cách đi trước ở những lĩnh vực mới”, Wayne Shiong, đồng sáng lập quỹ nhận xét.
Năm 2021, Xu trở lại khởi nghiệp. Trong các chuyến đi tới Thâm Quyến, anh nhận thấy vô số thiết bị ghi âm thông minh được sản xuất hàng loạt, trong khi ở phương Tây, các hãng lớn như Sony hay Olympus vẫn coi máy ghi âm là dòng sản phẩm cũ kỹ. Xu tin rằng việc kết hợp phần cứng tinh xảo với công cụ AI sẽ tạo cú hích.
Anh hợp tác với Charles Liu, người từng sản xuất đồng hồ thông minh, để tung ra Izyrec, một máy ghi âm nhỏ điều khiển qua app, nhắm vào người muốn theo dõi bạn đời. Sản phẩm thành công, nhưng khi ChatGPT ra đời năm 2022, họ nhanh chóng xoay trục, lập thương hiệu mới: Plaud.
Chiến dịch Kickstarter năm 2023 cho thiết bị Plaud Note (cỡ thẻ tín dụng, dán được vào lưng điện thoại) thu về hơn 1 triệu USD đặt trước, dù giá gấp 3 lần Izyrec. Lần này, sản phẩm kèm ứng dụng dùng ChatGPT để chép và tóm tắt cuộc gọi.
RA THẾ GIỚI
Để tránh cạnh tranh khốc liệt từ Xiaomi, Huawei và các nhà máy copycat tại Trung Quốc, Plaud quyết định chỉ tập trung thị trường quốc tế. Khi nhận thấy khách hàng chủ lực là bác sĩ, luật sư, nhân viên kinh doanh, Xu còn phát triển các mẫu ghi chú theo kịch bản đặc thù. Đầu năm nay, Plaud mua lại một startup nhỏ ở San Francisco chuyên phần mềm cho bệnh viện để tăng tốc thâm nhập lĩnh vực y tế - nơi các ông lớn như Nuance (thuộc Microsoft) và nhiều startup tỷ USD đang cạnh tranh.
Tuần trước, Xu ra mắt Note Pro với pin lớn hơn, thời lượng dài hơn và màn hình nhỏ tích hợp. Đồng thời, anh mở văn phòng tại San Francisco (ra đời năm 2023) và đưa khoảng 20 nhân sự sang Mỹ, bên cạnh 200 người tại Trung Quốc.
THÁCH THỨC
Ngoài địa chính trị, việc ghi âm bí mật bằng thiết bị đeo cũng gây nhiều lo ngại pháp lý. Một số bang như California có luật nghiêm khắc (dù hiếm khi áp dụng) với việc ghi âm mà không được phép. Xu khẳng định Plaud chỉ tập trung cho năng suất công việc, không can dự vào đời tư.
Song, lịch sử cho thấy nhiều thiết bị “số hóa cuộc sống” của Thung lũng Silicon đã thất bại, từ camera đeo người của Steve Mann (1994), đến Google Glass (2013). Nhưng giờ Meta đã bán được hàng triệu kính Ray-Ban AI.
Plaud hiện dẫn đầu phân khúc ghi chú bằng AI, nhưng cần nhanh chóng huy động “quỹ chiến tranh” 500 triệu USD để củng cố vị thế. Doanh thu từ dịch vụ đăng ký AI hiện chiếm một nửa tổng doanh thu, giúp định giá công ty có thể tiệm cận các startup y tế như Abridge (5,3 tỷ USD). Tuy vậy, Apple hay Google hoàn toàn có thể ra đòn mạnh, tích hợp dịch vụ chép tự động vào iPhone hoặc Zoom.
Tony Fadell, cha đẻ iPod, cảnh báo rằng nhiều thiết bị như Plaud có thể chỉ là “tính năng”, không đủ sức thành một sản phẩm bền vững. Xu thì đặt cược rằng một ngày Apple hoặc Microsoft sẽ tạo ra thiết bị AI đột phá, nhưng cho đến lúc đó, Plaud vẫn có tập khách hàng trung thành — những người sẵn sàng trả tiền để không bỏ lỡ bất kỳ chi tiết nào trong cuộc họp. “Plaud sẽ là cộng sự AI cho công việc, chứ không chỉ là máy ghi âm”, Xu khẳng định.
Theo: Forbes
