Thị trường cà phê toàn cầu đang chứng kiến một "cơn sốt giá" đầy căng thẳng, trong đó Mỹ - quốc gia tiêu thụ cà phê hàng đầu thế giới, đang đối mặt với đợt tăng giá bán lẻ mạnh nhất kể từ năm 1997.
Theo số liệu mới công bố từ Cục Thống kê Lao động Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cho mặt hàng cà phê trong tháng 8 đã tăng tới 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng cà phê xay đóng gói tại các siêu thị đã chạm mốc kỷ lục 8,87 USD/pound (khoảng 520.000 VNĐ/kg), mức cao nhất từ trước đến nay.
Đằng sau làn sóng tăng giá này là sự thiếu hụt nguồn cung nghiêm trọng từ các quốc gia sản xuất chủ lực như Brazil và Việt Nam. Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậ, nhiều vụ mùa không thể thu hoạch do thời tiết khắc nghiệt, đã khiến sản lượng cà phê toàn cầu sụt giảm đáng kể trong năm qua.
Brazil, quốc gia dẫn đầu thế giới về sản xuất cà phê arabica, loại cà phê cao cấp được ưa chuộng tại Mỹ, đang chứng kiến xuất khẩu sang Mỹ sụt giảm mạnh. Trong 8 tháng đầu năm 2025, lượng cà phê Brazil cập cảng Mỹ đã giảm một nửa so với cùng kỳ, theo dữ liệu từ hãng theo dõi vận tải Vizion. Riêng tháng 8, mức sụt giảm lên tới 75% so với tháng 8/2024.
Một phần nguyên nhân đến từ quyết định áp thuế nhập khẩu 50% đối với cà phê Brazil do chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố hồi tháng 7. Đây được xem là cú sốc lớn đối với ngành rang xay cà phê Mỹ, vốn phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn nhập khẩu, trong đó Brazil từng chiếm tới 1/3 tổng lượng tiêu thụ.
Dù Việt Nam và Colombia - hai nhà cung cấp lớn khác, đã tăng cường xuất khẩu cà phê sang Mỹ, nhưng theo Vizion, khối lượng này vẫn chưa đủ để bù đắp sự thiếu hụt từ Brazil. Điều này khiến giới phân tích lo ngại về nguy cơ "cháy hàng" cà phê nếu nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ vẫn duy trì ở mức cao như hiện nay. Theo khảo sát của Hiệp hội Cà phê Quốc gia Mỹ, có tới 2/3 người trưởng thành nước này uống cà phê hàng ngày.
Hiện tại, lượng hàng tồn kho tại các kho trung chuyển và nhà rang xay phần nào giúp bình ổn thị trường, nhưng các chuyên gia cảnh báo đây chỉ là giải pháp tạm thời.
"Nếu người Mỹ tiếp tục uống cà phê như hiện nay, lượng dự trữ sớm muộn cũng cạn kiệt," Thijs Geijer, chuyên gia kinh tế ngành thực phẩm và nông nghiệp của ING nhận định. "Vấn đề là, nguồn cung bổ sung sẽ đến từ đâu?"
Trong bối cảnh đó, Việt Nam, nhà sản xuất robusta lớn nhất thế giới, đang có cơ hội lớn để gia tăng thị phần. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sản lượng cà phê Việt Nam trong niên vụ 2023-2024 ước đạt khoảng 1,6-1,7 triệu tấn, chủ yếu là giống robusta dùng cho cà phê hòa tan và pha phin.
Dù cà phê arabica mới là dòng chủ lực tại thị trường Mỹ, nhu cầu robusta đang tăng nhanh khi giá cả trở thành yếu tố chi phối lựa chọn của người tiêu dùng trong giai đoạn lạm phát lương thực.
Tuy nhiên, Việt Nam cũng không tránh khỏi ảnh hưởng của thời tiết bất lợi. Mùa khô kéo dài tại Tây Nguyên đã khiến sản lượng giảm so với kỳ vọng. Điều này càng khiến thị trường thế giới thêm phần căng thẳng.
Dù giá cà phê tại siêu thị đã tăng mạnh, các nhà phân phối lớn như chuỗi siêu thị Kroger cho biết họ vẫn đang cố gắng "gồng mình" để không chuyển hết chi phí lên vai người tiêu dùng. Tuy vậy, đại diện tập đoàn thừa nhận, “thuế quan sẽ ảnh hưởng đến giá bán cuối cùng.”
Điều đáng lưu ý là tác động của thuế và nguồn cung có độ trễ nhất định. Geijer cho biết, từ thời điểm cà phê được chất lên tàu tại cảng Santos (Brazil) đến khi được bày bán tại Mỹ có thể mất tới 1 tháng, bao gồm vận chuyển, rang xay, đóng gói và phân phối. Vì vậy, người tiêu dùng Mỹ có thể sẽ chỉ cảm nhận rõ "cú sốc giá" vào tháng 10 hoặc 11 tới đây.
Trong bối cảnh giá tiêu dùng tại Mỹ đã tăng 2,9% trong tháng 8, mức cao nhất kể từ đầu năm, giá cà phê tăng mạnh chỉ là một phần trong làn sóng lạm phát thực phẩm đang gây sức ép lên túi tiền của hàng triệu hộ gia đình.
