Người bệnh lớn tuổi bị bỏ lại phía sau
Buổi sáng ở Bệnh viện Chợ Rẫy, cảnh tượng quen thuộc là dòng người xếp hàng trước quầy đăng ký. Với người trẻ tuổi, ứng dụng công nghệ tại bệnh viện đang mang lại nhiều tiện ích giúp họ tiết kiệm cả thời gian, tiền bạc. Tuy nhiên, với nhiều người cao tuổi, sự thay đổi không diễn ra êm thấm mà là chuỗi các thao tác bối rối. Bà Trần Thị Vũ (60 tuổi, ngụ tại Cần Thơ) kể với giọng lo lắng rằng, bà từng lên bệnh viện từ nửa đêm để “bốc số” trực tiếp; khi nhân viên thông báo sẽ trả kết quả và đơn thuốc qua ứng dụng điện thoại, bà thẳng thắn: “Tôi không biết cách dùng điện thoại để đăng ký khám hay lấy kết quả online. Nếu bắt buộc đăng ký online thì chắc tôi không làm được”.
Bệnh viện Chợ Rẫy đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động khám chữa bệnh
Trường hợp của bà Kim Mai (73 tuổi, quê Vĩnh Long) càng cho thấy khoảng cách giữa chủ trương và thực tế. Con gái bà, chị Nguyễn Ngọc Mãi (34 tuổi) chia sẻ: “Mẹ tôi biết dùng điện thoại cơ bản nhưng “không thể thao tác những app của bệnh viện để đăng ký khám hay nhận hồ sơ”. Khi được đề xuất áp dụng hình thức số hóa triệt để, chị Mãi nêu giải pháp mong muốn của gia đình: “Bệnh viện cần một khoảng thời gian để người già làm quen, đề xuất “nên có khoảng 3–6 tháng để mọi người quen dần; người già vẫn dùng hồ sơ giấy, còn người trẻ dùng app; khi quen rồi mới dần bỏ giấy”.
Khoảng 80% lượng bệnh đến Bệnh viện Chợ Rẫy là từ các tỉnh lân cận nhưng khả năng tiếp cận công nghệ hạn chế đang khiến người bệnh gặp khó khăn.
Ngoài thiếu kỹ năng công nghệ, nhiều người cao tuổi còn e ngại vì muốn “cầm trong tay” kết quả khám, đơn thuốc, sợ những thao tác số sẽ phát sinh sai sót hay mất mát thông tin. Một số bệnh nhân có bệnh thay đổi nhanh, uống thuốc vài ngày lại thay toa còn lo quy trình đặt lịch online có thể khiến họ không được khám kịp lúc cần. Những băn khoăn này xuất phát từ thực tế: với hệ thống đặt lịch, người bốc số trước có thể là người đăng ký từ nhiều ngày trước, còn người “đột xuất” lên bệnh viện sẽ phải chờ đợi lâu hơn, không thuận lợi cho người cần tái khám gấp.
Chi phí, hạ tầng, nhân lực và pháp lý là điểm nghẽn
Trao đổi với phóng viên về thực trạng trên, BS-CKII Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc Điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, khẳng định chuyển đổi số là con đường tất yếu nhưng cảnh báo nhiều “điểm nghẽn” thực tế. Ông nêu rõ một vấn đề căn bản: chi phí và hạ tầng. “Chi phí cao lắm” ông nói và nhấn mạnh rằng hạ tầng không chỉ là phần mềm mà còn là server, dự phòng, băng thông, lưu trữ. Khi cả ngàn người truy cập cùng lúc vào buổi sáng, hệ thống phải có khả năng chịu tải rất lớn. Khác với quan niệm chỉ cần “mua phần mềm”, ông phân tích rằng để hệ thống chạy ổn định cần đầu tư bài bản, có dự phòng và bảo mật dữ liệu.
Một khó khăn khác mà BS Việt nêu là sự thiếu hụt nguồn nhân lực có tư duy “thiết kế”. Đây không chỉ đơn thuần là kỹ sư viết code mà cần những cán bộ hiểu cả lộ trình, quy trình lâm sàng để thiết kế phần mềm phù hợp. Ông cảnh báo rằng nhiều phần mềm hiện làm “giống mẫu in” của Thông tư 32, tức chạy theo form in ra giấy, dẫn tới nhập liệu rườm rà, không tận dụng được các lợi ích của hồ sơ điện tử như cảnh báo sai sót, thống kê hay nghiên cứu sau này. Vì vậy ông nhấn mạnh nhu cầu “đặt một cửa sổ nhập liệu chung” để tránh nhân viên phải gõ nhiều lần, giảm sai sót và tăng hiệu quả làm việc.
Bệnh nhân lớn tuổi là nhóm có nguy cơ bị bỏ lại phía sau trong giai đoạn số hóa bệnh viện.
BS Việt cũng dẫn chứng những vướng mắc về pháp lý và tiêu chuẩn cho phần mềm y tế. Khi phần mềm tham gia vào quyết định y khoa, nó có thể được xếp là thiết bị y tế và cần được Bộ Y tế công nhận; hiện chưa có khung pháp lý rõ ràng để áp dụng một số công nghệ mới vào khám chữa bệnh, điều này khiến bệnh viện dè dặt khi muốn đưa AI hay các công cụ hỗ trợ lâm sàng vào vận hành chính thức.
Về người bệnh lớn tuổi, quan điểm của ông rõ ràng: chuyển đổi số phải được triển khai mềm dẻo, không thể áp đặt ngay, phải có bước đệm hỗ trợ. Ông mô tả một chiến lược thực tế: duy trì song song hai kênh trong giai đoạn đầu, tăng cường lực lượng hỗ trợ tại chỗ, đơn giản hóa giao diện và có các biện pháp “ép nhẹ” khuyến khích người dân dùng phương thức không tiền mặt, tức làm quy trình thanh toán truyền thống phức tạp hơn trong khi quy trình số hóa nhanh, thuận tiện hơn, nhằm thúc đẩy thay đổi hành vi.
BS Việt cũng thẳng thắn nêu vấn đề tài chính: bệnh viện không thể một mình gánh tất cả đầu tư; cần cơ chế hỗ trợ, chuẩn hóa từ Bộ Y tế và sự hợp tác rõ ràng với doanh nghiệp công nghệ để xây dựng giải pháp bền vững, tránh “mỗi nơi làm một kiểu”. Ông cho rằng chỉ khi có chuẩn chung, hạ tầng đủ và nhân lực đào tạo bài bản, việc số hóa mới bền vững và không bỏ lại nhóm dễ tổn thương phía sau.
