Giữa khuôn viên trụ sở Tesla ở Los Angeles, căn phòng với những bức tường kính trong suốt là nơi thực hiện một trong những thí nghiệm táo bạo nhất của thế giới công nghệ: huấn luyện robot Optimus hành xử như con người.
Đằng sau lớp kính đó, hàng chục nhân viên mặc đồ bó chuyển động, đeo mũ gắn camera và mang trên lưng những chiếc ba lô nặng gần 30-40 pound (13-18 kg) chứa thiết bị ghi hình. Họ kiên nhẫn lặp đi lặp lại những hành động tưởng như tầm thường — nhấc ly nước, gấp quần áo, kéo rèm cửa, lau bàn, bước đi — từng động tác, từng cử chỉ đều được ghi lại để dạy cho Optimus cách di chuyển, phản ứng và tương tác với thế giới.
“Tesla rất nghiêm ngặt trong cách thức thực hiện mọi việc”, một công nhân cho biết. “Công việc này khó khăn về mặt tinh thần và thể chất”.
Theo Business Insider, Tesla gọi những người này là “data collection operators” – những người thu thập chuyển động con người để làm dữ liệu cho hệ thống trí tuệ nhân tạo. Mỗi ngày, họ làm việc nhiều giờ liền, di chuyển không ngừng, khiến công việc được ví như “chạy marathon trong phòng thí nghiệm”.
Đào tạo một con robot trở thành con người không phải là điều hấp dẫn. Hầu hết những người thu thập dữ liệu đều bắt đầu bằng việc lau bàn, đôi khi mất hàng tuần. “Bạn bước một bước, lau sạch mặt bàn, vào tư thế nghỉ ngơi, rồi lại làm lại từ đầu”, một cựu nhân viên chia sẻ. “Cứ thế lặp lại cho đến giờ nghỉ giải lao”.
Một số nhân viên chia sẻ họ gặp chấn thương vai hoặc đau lưng vì phải mang thiết bị nặng và lặp lại động tác hàng trăm lần. Nhưng với Tesla, mỗi thước phim đó là một bài học cho robot – từng cái cúi người, từng bước đi của con người đều có thể giúp AI hiểu thế nào là sự khéo léo, cân bằng, linh hoạt.
“Tôi bị mất cảm giác ở chân phải và bị đau nhói ở lưng”, công nhân cho biết.
Elon Musk tin rằng Optimus sẽ là sản phẩm giá trị nhất của Tesla, thậm chí còn vượt qua xe điện hay pin năng lượng mặt trời. Từ đầu năm 2025, công ty đã chuyển sang cách tiếp cận mới: thay vì dùng bộ đồ motion capture và điều khiển robot từ xa, Tesla sử dụng các camera gắn trên người thật để robot “quan sát và học” giống như một đứa trẻ đang nhìn cha mẹ làm việc. Dữ liệu thu thập được đưa vào các hệ thống máy học nội bộ, giúp Optimus dần hình thành khả năng bắt chước hành vi con người, từ cử chỉ đơn giản cho tới phối hợp nhiều thao tác phức tạp.
Mặc dù các video trình diễn của Tesla thường gây ấn tượng – robot Optimus có thể đi bộ, nhặt đồ vật, hay sắp xếp vật dụng – nhưng nhiều chuyên gia cảnh báo rằng đó mới chỉ là bề nổi. The Verge dẫn lời các kỹ sư cho biết robot vẫn thường xuyên bị ngã, di chuyển cần dây hỗ trợ, và phụ thuộc nhiều vào hướng dẫn thủ công. Những tiến bộ này dù ngoạn mục về mặt hình ảnh nhưng vẫn cách xa khả năng tự chủ thật sự mà con người hình dung.
Tuy nhiên, điều Tesla đang làm lại phản ánh xu hướng lớn của ngành công nghệ: cuộc đua xây dựng “physical AI” – trí tuệ nhân tạo có cơ thể. Không chỉ Tesla, các tập đoàn như Figure, Agility Robotics hay Boston Dynamics đều đang tìm cách thu thập dữ liệu hành vi con người để dạy cho robot khả năng hành động trong thế giới vật lý. Việc Tesla chuyển sang huấn luyện dựa trên camera thay vì thiết bị chuyên dụng cho thấy họ muốn mở rộng quy mô dữ liệu nhanh hơn, rẻ hơn, và linh hoạt hơn – một bước quan trọng nếu muốn biến robot Optimus thành sản phẩm thương mại thực thụ.
Từ khái niệm đến hiện thực, Optimus đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Công ty giới thiệu robot lần đầu vào năm 2021 dưới tên “Tesla Bot”, rồi đổi thành Optimus; mẫu thử được giới thiệu trong các sự kiện AI Day và thu hút sự chú ý khi biểu diễn bước đi, nhặt vật thể nhẹ và thậm chí “làm việc” trong các demo. Hệ thống kỹ thuật của robot dựa trên kinh nghiệm của Tesla trong ngành xe – cảm biến, phần mềm lái tự động, thiết bị điện toán – được tinh chỉnh để ứng dụng vào robot hai chân có khả năng cân bằng, di chuyển và tương tác với môi trường vật lý
Trong tầm nhìn của Elon Musk, một ngày nào đó Optimus có thể làm việc trong nhà máy, chăm sóc người già, hay hỗ trợ công việc gia đình. “Nếu robot có thể làm những gì con người làm, nhưng an toàn và hiệu quả hơn, đó sẽ là cuộc cách mạng cho nhân loại,” ông từng nói.
Dẫu vậy, con đường từ phòng thí nghiệm “tường kính” đến một thế giới nơi robot sống và làm việc cạnh con người vẫn còn xa. Giữa những ánh đèn trắng và tiếng máy móc của phòng lab, những người vận hành vẫn ngày ngày lặp đi lặp lại những chuyển động quen thuộc — để dạy cho robot bài học đầu tiên: học làm người.
Theo: Business Insider, Reuters
