Dưới đáy sâu hơn 3.000 feet của Vịnh Mexico, một hiện tượng tự nhiên kỳ lạ và đầy ám ảnh đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học trên tàu thám hiểm Nautilus. Được mệnh danh là "Bể sục tuyệt vọng", nơi đây là một hồ nước muối đậm đặc nằm chìm dưới đại dương – một môi trường độc hại đến mức không sinh vật nào có thể sống sót nếu vô tình rơi vào. Tuy nhiên, chính đặc điểm cực đoan này lại biến hồ nước thành một kho báu khoa học, mở ra những nghiên cứu tiềm năng về sự sống trong các điều kiện khắc nghiệt nhất của Trái Đất và cả ngoài hành tinh.
"Bể sục tuyệt vọng" được các nhà nghiên cứu phát hiện trong một chuyến thám hiểm biển sâu ở Vịnh Mexico.
Hồ nước muối này thực chất là một túi nước mặn cô lập, được hình thành khi các cặn muối dưới đáy biển hòa trộn với nước biển. Quá trình này tạo ra một vùng nước có độ mặn gấp bốn đến năm lần so với đại dương xung quanh, khiến nước muối trở nên đặc hơn và chìm xuống, giữ nguyên vị trí ở đáy biển. Hồ nước muối, có chiều cao 12 feet và đường kính xấp xỉ 100 feet, tạo ra một khung cảnh siêu thực: một "hồ trong lòng đại dương" với ranh giới rõ ràng, gần như tách biệt hoàn toàn với môi trường xung quanh.
Đặc điểm nổi bật của "Bể sục tuyệt vọng" không chỉ nằm ở độ mặn cực cao mà còn ở thành phần hóa học độc hại. Hồ chứa đầy khí mêtan và hydro sunfua, hai loại khí không chỉ gây chết chóc mà còn biến nơi đây thành một vùng nước cấm đối với hầu hết các sinh vật biển. Những sinh vật vô tình tiếp cận hồ nước sẽ bị "ngâm tẩm" trong lớp nước mặn độc hại, cơ thể chúng nhanh chóng bị bảo quản trong trạng thái nguyên vẹn. Đây là lý do vì sao hồ nước muối này được xem là một cái bẫy tự nhiên, nơi sự sống và cái chết đan xen trong một ranh giới đầy ám ảnh.
Nhiệt độ của nước muối trong hồ cũng đặc biệt, duy trì ở mức khoảng 19°C (66°F), ấm hơn đáng kể so với nhiệt độ lạnh giá của nước biển xung quanh. Điều này càng làm nổi bật tính đối lập giữa hồ nước muối và môi trường đại dương bao quanh, khiến cảnh quan dưới nước ở đây trở nên huyền bí và cuốn hút. Hình ảnh về "Bể sục tuyệt vọng", lần đầu tiên được ghi lại bởi phương tiện điều khiển từ xa (ROV) Hercules của đội ngũ trên tàu Nautilus, đã mang đến một cái nhìn hiếm hoi về một trong những kỳ quan tự nhiên đầy thách thức của Trái Đất.
Dẫu độc hại đến mức hầu hết sinh vật biển đều không thể sống sót, nhưng các nhà khoa học đã phát hiện một số loài sinh vật đặc biệt vẫn có khả năng sinh tồn ngay sát rìa hồ nước muối. Những loài trai và giun ống cứng cáp này không chỉ thích nghi mà còn phát triển mạnh nhờ vào các vi khuẩn hóa tổng hợp sống cộng sinh trong cơ thể chúng. Vi khuẩn này có khả năng chuyển hóa khí mêtan và hydro sunfua – hai thành phần độc hại của hồ – thành năng lượng nuôi dưỡng sinh vật chủ. Cơ chế sống này không dựa vào ánh sáng mặt trời, khác hoàn toàn so với quang hợp, mà thay vào đó là hóa tổng hợp, một quá trình sinh học giúp duy trì sự sống trong môi trường tối tăm và độc hại.
Những quan sát đáng chú ý này không chỉ mang lại góc nhìn mới về sự sống trong môi trường khắc nghiệt mà còn mở rộng khả năng nghiên cứu về sự sống ngoài hành tinh. Theo nhà sinh vật học vũ trụ Kevin Hand, "Bể sục tuyệt vọng" cung cấp một ví dụ rõ ràng về cách sự sống có thể tồn tại trong những điều kiện mà chúng ta từng nghĩ là không thể. Điều này đặc biệt quan trọng đối với việc nghiên cứu các mặt trăng băng giá trong hệ Mặt Trời, như Europa của Sao Mộc hay Enceladus của Sao Thổ, nơi được cho là có các đại dương ngầm tương tự hồ nước muối này.
Hồ nước muối cũng đóng vai trò như một phòng thí nghiệm tự nhiên giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cách sinh vật biển sâu thích nghi với sự thay đổi môi trường, bao gồm cả những tác động từ hoạt động của con người như thăm dò dầu khí. Vịnh Mexico là khu vực giàu dầu mỏ tự nhiên, và việc nghiên cứu các hệ sinh thái quanh hồ nước muối có thể giúp các nhà khoa học dự đoán và giảm thiểu tác động của ô nhiễm môi trường.
Điều làm nên sự hấp dẫn của "Bể sục tuyệt vọng" không chỉ nằm ở khía cạnh khoa học mà còn ở những hình ảnh đầy mê hoặc của nó. Trong một đoạn video được chia sẻ bởi phi hành đoàn Nautilus, cảnh quay từ ROV Hercules đã ghi lại hình ảnh rõ nét về hồ nước, nơi ranh giới giữa hồ muối và đại dương xung quanh trở nên rõ ràng đến mức siêu thực. Ranh giới này, trông giống như bờ hồ trên mặt đất, tạo ra cảm giác vừa quen thuộc vừa kỳ lạ, đồng thời nhấn mạnh tính chất độc đáo của hồ nước muối.
Ngoài giá trị nghiên cứu, "Bể sục tuyệt vọng" còn mang đến những suy ngẫm sâu sắc về sự tương phản giữa sự sống và cái chết, giữa vẻ đẹp và sự nguy hiểm của tự nhiên. Dù là một vùng nước chết chóc, nơi đây vẫn nuôi dưỡng những sinh vật sống sót nhờ khả năng thích nghi phi thường. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng, ngay cả trong những môi trường khắc nghiệt nhất, sự sống vẫn tìm được cách để tồn tại, thách thức những giới hạn mà con người từng đặt ra cho tự nhiên.
Những nghiên cứu như vậy không chỉ làm giàu thêm hiểu biết của chúng ta về Trái Đất mà còn mang lại hy vọng cho việc tìm kiếm sự sống trong vũ trụ rộng lớn. "Bể sục tuyệt vọng" không chỉ là một góc nhỏ của đại dương chưa được khám phá, mà còn là biểu tượng của sự kỳ diệu và bí ẩn của tự nhiên – nơi cái chết và sự sống tồn tại song hành trong một sự cân bằng mong manh, đầy quyến rũ.
