Tờ Financial Times (FT) mới đây đã có bài phân tích thu hút sự chú ý của truyền thông khi chỉ ra 1,4 tỷ USD tại Tesla đã bốc hơi một cách bí ẩn mà chưa rõ ai là thủ phạm.
Cụ thể, khi FT so sánh chi tiêu vốn của Tesla trong sáu tháng cuối năm 2024 với định giá tài sản mà số tiền đó đã được chi vào, con số chênh lệch 1,4 tỷ USD bất ngờ xuất hiện.
Thông tin này đã gây chấn động Phố Wall trong bối cảnh tổng vốn hóa của Tesla đã giảm từ 1,7 nghìn tỷ USD xuống dưới 800 tỷ USD.
Tồi tệ hơn, phân tích của FT đặt ra nhiều câu hỏi, ví dụ như tại sao Tesla có thừa 37 tỷ USD tiền mặt lại đi huy động 6 tỷ USD nợ mới trong năm 2024?
1,4 tỷ USD đi đâu?
Theo FT, Tesla đang đầu tư rất mạnh vào cơ sở hạ tầng trí thông minh nhân tạo (AI). Tập đoàn xe điện này cho biết sẽ chi ít nhất 11 tỷ USD trong vài năm tới cho mảng robot, ắc quy và AI.
Tính trong quý III và IV/2024 gộp lại, Tesla đã chi 6,3 tỷ USD cho "việc mua tài sản và thiết bị không bao gồm hợp đồng cho thuê tài chính và doanh thu ròng" như đã ghi trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ của công ty.
Tuy nhiên, trên bảng cân đối kế toán, giá trị gộp của tài sản, nhà máy và thiết bị chỉ tăng 4,9 tỷ USD trong giai đoạn đó, lên 51 tỷ USD.
Điều này khiến FT đặt nghi vấn bởi ví dụ như General Motors, một hãng bán xe khác tại Mỹ đã chi 30 tỷ USD chi phí tài sản cố định (CAPEX) trong ba năm qua, bao gồm khoản thanh lý 14 tỷ USD tài sản và mức tăng 16 tỷ USD trong "giá trị gộp của tài sản, nhà máy và thiết bị".
Giáo sư kế toán Luzi Hail tại Trường Wharton cho biết lý do tại sao các con số được báo cáo sẽ không cộng lại đầy đủ trong hầu hết các trường hợp là do chúng ta chỉ thấy những thay đổi ròng trong các tài khoản chứ không có tất cả chi tiết về những giao dịch diễn ra.
Bởi vậy dù chỉ số CAPEX khá chính xác nhưng đôi khi việc đối chiếu số liệu lại bị lệch.
Mặc dù vậy, phía FT cho hay Tesla đã báo cáo các số liệu gộp và khấu hao tích lũy nên mọi người có thể thấy toàn bộ các giao dịch.
Theo đó không có bất kỳ doanh số bán hàng hoặc khoản khấu hao tài sản "có giá trị" nào sẽ chiếm 1,4 tỷ USD bị mất.
Tỷ giá hối đoái dường như cũng không thể giải thích được cho sự biến mất của 1,4 tỷ USD.
Tesla sản xuất ô tô tại Mỹ, Trung Quốc, Đức và mặc dù đồng Euro đã suy yếu so với đồng USD trong các giai đoạn này nhưng 4/5 "tài sản dài hạn" của Tesla lại nằm ở Mỹ nên không thể có chuyện chênh lệch tỷ giá đến 1,4 tỷ USD được.
Tờ FT cho hay báo cáo tài chính của Tesla cho thấy giá có sự sự kiểm soát nội bộ yếu kém khi biến các khoản chi phí hoạt động (Operating Expenses) thành đầu tư (Investment), qua đó tăng lợi nhuận sổ sách một cách giả tạo.
Những thông tin này đã khiến ngày càng nhiều người đặt câu hỏi Tesla đang làm gì với tiền của mình.
Năm 2024, tập đoàn này đã tạo ra 15 tỷ USD dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (OCF), sau đó đầu tư 11 tỷ USD vào các hoạt động của doanh nghiệp thay vì trả cổ tức hay mua lại cổ phiếu.
Điều này đồng nghĩa các cổ đông của Tesla chưa nhận được bất cứ lợi ích nào.
Bất chấp điều đó, Tesla vẫn huy động được 3,9 tỷ USD từ nguồn tài chính mới bên cạnh khoản huy động 2,6 tỷ USD năm 2023.
Giáo sư tài chính Jacek Welc tại Đại học Khoa học Ứng dụng SRH Berlin cảnh báo việc dòng tiền dư thừa nhưng lại huy động vốn liên tục có thể là dấu hiệu cảnh báo cho sai sót kế toán.
Ông Welc đưa ra cảnh báo này với 17 ví dụ trước đó như vụ Wirecard của Đức, trường hợp Longtop Financial Technologies niêm yết tại Mỹ nhưng có trụ sở ở Trung Quốc hay vụ chuỗi bệnh viện NMC Health niêm yết trên FTSE.
Theo giáo sư Welc, trong các trường hợp trên, dòng tiền trên sổ sách được báo cáo là lành mạnh nhưng thực tế là bị thổi phồng khi chi phí hoạt động bị đưa vào danh mục đầu tư.
Hiện FT đang cảnh báo về dòng tiền của Tesla bởi hãng có khả năng sẽ thiếu tiền mặt ngắn hạn. Trong quý I/2024, công ty này đã tốn đến 1,5 tỷ USD chi phí cho hàng tồn kho tăng.
"Thật khó khăn"
Elon Musk đã phải thở dài "Thật khó khăn" trên chương trình Fox Business sau khi cổ phiếu Tesla bốc hơi 50% giá trị từ đầu năm đến nay, khiến cổ đông lẫn nhà đầu tư hoảng loạn yêu cầu vị CEO của mình quay lại điều hành công việc thay vì phân tâm những thứ khác.
Hãng tin CNBC nhận định cổ phiếu Tesla đang giảm mạnh nhất trong nửa thập kỷ, trong khi SpaceX thí nghiệm gặp thất bại còn Twitter-X bị tin tặc tấn công dẫn đến sự cố tạm ngừng hoạt động.
Tính từ mức đỉnh giữa tháng 12/2024, cổ phiếu Tesla đã giảm 52% và nếu tính từ đầu năm thì con số này là 43%.
Hàng loạt những yếu tố trên khiến ngày càng nhiều cổ đông kêu gọi Elon Musk quay trở lại công việc điều hành kinh doanh thay vì chú tâm cho Bộ hiệu quả chính phủ (DOGE).
Cổ phiếu của Tesla đã giảm hàng tuần kể từ khi Elon Musk gia nhập Nhà Trắng. Tổng vốn hóa thị trường của hãng đã bốc hơi hơn 50%, tương đương gần 800 tỷ USD.
"Về lâu dài, mọi thứ sẽ ổn thôi", Elon Musk trấn an nhà đầu tư trên Twitter-X sau khi cổ phiếu Tesla giảm lịch sử.
Chuyên gia phân tích Garrett Nelson tại CFRA Research cho biết các nhà đầu tư đang ngày càng thất vọng về Elon Musk lẫn Tesla.
"Chúng tôi nghĩ rằng các cổ đông có những lo ngại chính đáng về việc Elon Musk bị xao nhãng vào quá nhiều dự án. Rõ ràng là hiện ông ấy đang dành nhiều thời gian cho DOGE hơn bất kỳ điều gì khác", ông Nelson nói với BI.
Mặc dù Elon Musk đem lại nhiều phiền toái cho Tesla nhưng các cổ đông cũng phải thừa nhận rằng nếu CEO này ra đi, tình hình sẽ còn rắc rối hơn.
Trả lời Business Insider (BI), nhiều cổ đông Tesla cho biết có nguy cơ lớn là cổ phiếu sẽ giảm mạnh nếu Elon Musk từ chức CEO.
"Nếu bạn là cổ đông của Tesla, bạn sẽ rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan, khi sự hiện diện của Musk chiếm một tỷ lệ đáng kể trong giá trị của công ty, nhưng sự hiện diện của ông cũng bắt đầu ảnh hưởng đến nhận thức về thương hiệu và hiệu quả tài chính của công ty", ông Nelson cho biết.
Tờ BI ước tính rằng "khoảng 150 đến 200 USD cho mỗi cổ phiếu" của Tesla dựa trên sự hiện diện của Elon.
Đồng quan điểm, tờ Fortune cho hay tổng vốn hóa thị trường của Tesla sẽ chỉ vào khoảng 84 tỷ USD nếu không có Elon Musk, tức là chỉ tính trên báo cáo doanh thu- lợi nhuận bán xe điện ròng của hãng này, thấp hơn nhiều so với con số 955 tỷ USD vốn hóa tính đến phiên 3/3/2025.
*Nguồn: FT, BI, CNBC
