Sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp
Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 được Quốc hội thông qua, quy định điều 110 của Hiến pháp được sửa đổi thành: Các đơn vị hành chính của Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.
Điều 111 của Hiến pháp được sửa đổi như sau: Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo do Quốc hội quy định. Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.
Nghị quyết cũng nêu rõ việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1/7/2025.
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 15.
'Chốt' chính quyền địa phương 2 cấp
Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, quy định chính quyền địa phương gồm 2 cấp, không còn cấp huyện.
Cụ thể, luật được thông qua quy định: đơn vị hành chính của Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp gồm: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ( cấp tỉnh ); xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh (cấp xã).
Trong đó, xã là đơn vị hành chính ở nông thôn; phường là đơn vị hành chính ở đô thị; đặc khu là đơn vị hành chính ở một số hải đảo có vị trí quan trọng được thành lập phù hợp với điều kiện địa lý, tự nhiên, đặc điểm dân cư và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Xây dựng nền công vụ thống nhất, liên thông
Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) được Quốc hội thông qua đã hoàn thiện các quy định nhằm thực hiện chủ trương xây dựng nền công vụ thống nhất , liên thông, đồng bộ từ trung ương đến cấp xã, không phân biệt cấp xã với cấp tỉnh.
Đồng thời, cơ chế thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao và chính sách với người tài năng trong hoạt động công vụ được hoàn thiện, trong đó có quy định chính sách với 2 nhóm đối tượng gồm nguồn nhân lực cao thu hút vào khu vực công và nhóm người có tài năng trong hoạt động công vụ.
Giám sát việc thực hiện sáp nhập tỉnh, xã
Nghị quyết về chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026 được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 nêu rõ, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa 16 sẽ xem xét báo cáo kết quả công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa 16 và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.
Đồng thời, Quốc hội cũng quyết nghị việc tổ chức giám sát các nội dung liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Miễn học phí cho học sinh công lập, hỗ trợ học phí tư thục
Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân cũng được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9.
Chính sách miễn, hỗ trợ học phí được áp dụng ngay từ năm học 2025 - 2026. Nghị quyết quy định miễn học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông trong cơ sở giáo dục công lập. Hỗ trợ học phí với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông trong cơ sở dân lập, tư thục. Mức hỗ trợ cụ thể do HĐND tỉnh, thành trực thuộc trung ương quyết định.
Nhiều quyết sách lịch sử được Quốc hội thông qua trong ‘kỳ họp lịch sử’
Không cấm dạy thêm , học thêm
Luật Nhà giáo được Quốc hội thông qua, nêu rõ không cấm việc dạy thêm, học thêm, chỉ quy định nhà giáo không được ép buộc học thêm dưới mọi hình thức.
Luật cũng quy định nguyên tắc lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Chính phủ quy định chi tiết về thẩm quyền, trình tự, thủ tục điều động, thuyên chuyển nhà giáo để thực hiện thống nhất, đồng bộ giữa các địa phương.
Cho phép tư nhân làm đường sắt
Luật Đường sắt (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, quy định nhiều chính sách hỗ trợ đặc thù cho phát triển đường sắt và mở rộng các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư lĩnh vực này.
Dự thảo luật cũng quán triệt các nguyên tắc quản lý cơ bản về an toàn, tách bạch quản lý, kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng; chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển đường sắt được chỉnh lý rõ ràng, thu hẹp đúng đối tượng hưởng ưu đãi và bổ sung cơ chế giám sát của Quốc hội.
Cơ chế đặc biệt xây dựng nhà máy điện hạt nhân
Luật Năng lượng nguyên tử được thông qua, quy định về cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư, xây dựng dự án điện hạt nhân, dự án lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu.
Luật quy định Nhà nước đẩy mạnh phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, phục vụ phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân; góp phần bảo đảm an ninh năng lượng; ưu tiên đầu tư, đa dạng hóa nguồn vốn cho phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Loại trừ trách nhiệm hình sự trong thử nghiệm khoa học
Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vừa thông qua, được Quốc hội cho phép loại trừ trách nhiệm hình sự đối với rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ.
Quy định loại trừ trách nhiệm này được áp dụng trong trường hợp họ đã tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định trong quá trình triển khai thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo và không có hành vi gian lận, cố ý vi phạm pháp luật, không sử dụng sai mục tiêu, phạm vi kinh phí.
Thêm 3 dự án cao tốc trọng điểm
Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư với 3 dự án cao tốc đường bộ, gồm: dự án vành đai 4 TPHCM , cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1 và cao tốc nối Quy Nhơn – Pleiku, góp phần kết nối nhiều tỉnh, thành phố sau sáp nhập.
Trong đó, giai đoạn 1 dự án vành đai 4 TPHCM được thiết kế 4 làn xe, tốc độ 100km/h, sử dụng vốn ngân sách nhà nước hơn 69.780 tỷ đồng, vốn nhà đầu tư 50.632 tỷ.
Thu hẹp việc thành lập tổ chức công đoàn
Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở được Quốc hội thông qua, quy định không lập tổ chức công đoàn trong các cơ quan hành chính, lực lượng vũ trang, đơn vị sự nghiệp hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước.
Đối tượng đóng kinh phí công đoàn là doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp không hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và cơ quan, tổ chức, đơn vị khác có sử dụng lao động theo quy định của pháp luật.
Bỏ một số chức danh trong quân đội
Quốc hội đã biểu quyết thông qua một luật sửa đổi 11 luật trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Trong đó, Luật Sĩ quan QĐND Việt Nam đã bỏ một số chức danh chỉ huy trưởng, chính ủy Bộ Chỉ huy bộ đội biên phòng cấp tỉnh, phó chỉ huy trưởng, phó chính ủy Bộ Chỉ huy bộ đội biên phòng cấp tỉnh…
Việc bỏ một số chức danh trên để bảo đảm phù hợp với đề án tiếp tục sắp xếp tổ chức quân sự địa phương “tinh, gọn, mạnh” đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới của Quân ủy Trung ương.
Cán bộ, công chức được tham gia gìn giữ hòa bình
Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc được Quốc hội thông qua quy định, ngoài lực lượng quân đội và công an thì cán bộ, công chức, viên chức được tham gia gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, nhằm nâng cao chất lượng khi thực hiện nhiệm vụ quốc tế.
Trao thêm quyền cho công an cấp xã
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự được thông qua, đã bổ sung quy định điều tra viên là trưởng công an hoặc phó trưởng công an cấp xã.
Theo đó, điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp là trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã được thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã.
Bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh
Bộ luật Hình sự (sửa đổi) được thông qua đã bỏ hình phạt tử hình , chuyển xuống mức án cao nhất là chung thân với 8 tội danh.
Cụ thể bao gồm các tội danh: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh; Vận chuyển trái phép chất ma túy; Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; Gián điệp; Tham ô tài sản; Nhận hối lộ.
Với hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1/7 đối với người phạm 8 tội danh nêu trên mà chưa thi hành án thì không thi hành và Chánh án TAND Tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
Các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9.
Lập Hội đồng bầu cử quốc gia với 19 thành viên
Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc thành lập Hội đồng Bầu cử quốc gia , với 19 thành viên.
Quốc hội đã bầu Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Chủ tịch Hội đồng Bầu cử quốc gia và phê chuẩn danh sách phó chủ tịch và ủy viên Hội đồng bầu cử quốc gia.
Phạt nặng việc mua bán dữ liệu cá nhân
Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được thông qua, quy định thống nhất khái niệm dữ liệu cá nhân phù hợp với Luật Dữ liệu và pháp luật chuyên ngành khác.
Luật nêu rõ hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân có thể bị phạt đến 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm. Đối với hành vi vi phạm quy định chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới, mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu năm liền trước; đối với các hành vi vi phạm khác mức phạt tiền tối đa là 3 tỷ đồng; cá nhân vi phạm thì mức xử phạt bằng một nửa đối với tổ chức.
Thêm quy định về thanh tra trên môi trường điện tử
Luật Thanh tra (sửa đổi) quy định các nội dung mới liên quan sắp xếp hệ thống thanh tra theo 2 cấp; tăng cường thanh tra đột xuất; bổ sung quy định về thanh tra trên môi trường điện tử, thanh tra từ xa.
Luật quy định hệ thống các cơ quan thanh tra được tổ chức theo 2 cấp gồm: Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh. Luật sửa đổi cũng lược bỏ hoàn toàn quy định về thanh tra bộ, thanh tra tổng cục, cục thuộc bộ, cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, thanh tra sở, thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.
Trao quyền đặc biệt cho Chính phủ
Nghị quyết cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua đến hết ngày 28/2/2027.
Một trong những cơ chế đặc biệt được nghị quyết của Quốc hội quy định là cho phép Chính phủ được ban hành nghị quyết để điều chỉnh một số quy định của luật, nghị quyết do Chính phủ trình.
Việc này chỉ được áp dụng trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung theo trình tự rút gọn và phải được báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại phiên họp, kỳ họp gần nhất.
Mô hình tổ chức mới của tòa án và viện kiểm sát
Luật được Quốc hội thông qua, quy định tổ chức của TAND gồm: TAND tối cao; TAND tỉnh, thành trực thuộc trung ương; TAND khu vực; Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế; Tòa án quân sự Trung ương, Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực.
Hệ thống Viện KSND mới gồm: Viện KSND tối cao; Viện KSND tỉnh, thành phố; Viện KSND khu vực; Viện Kiểm sát quân sự các cấp. Viện KSND tối cao có viện trưởng, các phó viện trưởng; kiểm sát viên, kiểm tra viên; thủ trưởng, các phó thủ trưởng cơ quan điều tra, điều tra viên, cán bộ điều tra…
Nới lỏng điều kiện nhập quốc tịch Việt Nam
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam được Quốc hội thông qua, theo hướng giảm điều kiện cho người có nguyện vọng nhập hoặc trở lại quốc tịch Việt Nam.
Theo đó, người có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hoặc có lợi cho Nhà nước Việt Nam khi xin nhập quốc tịch Việt Nam được miễn các điều kiện quy định của luật cũ...