Cái cúi đầu của "ông trùm" cấp phiếu lý lịch tư pháp

Sáng đầu tuần tháng 6-2025, tại phiên xử vụ án Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia (sau đây gọi tắt là Trung tâm), 22 bị cáo từng có địa vị, tiền tài giờ đây lặng lẽ trong phòng xử lớn nhất của TAND TP HCM, không ai dám ngẩng đầu quá lâu.

Hơn 55.000 phiếu lý lịch tư pháp cấp sai quy trình

"Chắc là ông Hùng..." - một giọng nói thì thầm từ hàng ghế dự khán phát ra. Mắt vài người nheo lại, cố nhìn xuyên qua lớp khẩu trang. Người đàn ông mà họ dự đoán ngồi thu mình ở đầu hàng ghế bị cáo, hai chân khép chặt, hai tay đan chéo, ép vào đùi như… một người trẻ đã biết lỗi.

Ban đầu, ai nấy cũng chỉ có thể đoán vì khác xa hình ảnh thường thấy trên báo chí thời điểm bị khởi tố, giờ đây bị cáo Hùng xuất hiện với mái tóc đã chuyển màu muối tiêu, gương mặt lộ rõ vẻ mệt mỏi sau hơn một năm bị bắt tạm giam. Sự tiều tụy không cần ngôn từ để miêu tả mà hiện ra qua từng cử chỉ dè dặt, từng cái cúi đầu lặng thinh.

Cáo trạng dài gần 50 trang, được đại diện VKSND TP HCM lần lượt đọc bằng giọng đều đều nhưng lạnh lùng. Những con số, những khoản tiền, những thủ đoạn "lách luật" lần lượt hiện ra. Và ở giữa những dòng đối thoại đầy thủ tục, không khí lặng đến mức có thể nghe rõ tiếng thở dài nén lại của một vài người dự khán.

Các bị cáo tại tòa

Khi được hỏi về việc chỉ đạo để trống thông tin cư trú - chi tiết then chốt khiến Trung tâm "giành" được thẩm quyền không đúng chức năng, bị cáo Hoàng Quốc Hùng bắt đầu vòng vo. Bị cáo Hùng nói dài, nói nhiều nhưng không đúng trọng tâm. Có lúc bị cáo nhắc đến thủ tục rườm rà, có lúc đổ cho quy định chưa rõ ràng.

Chủ tọa phải ngắt lời và nhấn mạnh rằng bị cáo không được lảng tránh. Đây chính là thủ đoạn che giấu thẩm quyền cấp phiếu đã được thể hiện trong cáo trạng mà trước đó bị cáo đã thừa nhận.

Nếu gọi đây là một "đường dây" thì cáo trạng thể hiện bị cáo Hùng là người nắm cả dây và… dao. Bị cáo Hùng nắm giữ vị trí giám đốc Trung tâm, tự đặt mình vào thế độc quyền "làm nhanh" phiếu lý lịch tư pháp để hưởng lợi. Để duy trì thế độc quyền "làm nhanh" phiếu lý lịch tư pháp suốt từ năm 2019 đến 2023, bị cáo Hùng không cần phải trực tiếp động tay vào từng hồ sơ, bị cáo chỉ cần thao tác ở cấp độ cao hơn là đặt ra "luật chơi" riêng và dẹp bỏ những ai có ý định chen ngang.

Theo cáo trạng, một trong những "mánh" đặc biệt tinh vi được bị cáo Hùng chỉ đạo là… làm trống thông tin cư trú trên tờ khai yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp. Bằng cách đó, hồ sơ sẽ được hợp thức hóa về thẩm quyền, để Trung tâm có thể trực tiếp cấp phiếu.

Để không chia phần, không chia phe, bị cáo Hùng hướng dẫn bị cáo Phạm Quang Hậu giữ kín chuyện "làm dịch vụ", đồng thời nghiêm cấm mọi liên hệ hay thỏa thuận với viên chức khác trong Trung tâm. Bị cáo Hùng còn lập các nhóm trò chuyện trên Zalo, Telegram để ra lệnh tiếp nhận, xử lý hồ sơ không hợp lệ và buộc các bộ phận kỹ thuật, tra cứu, thẩm tra... phải phối hợp ăn khớp nhau. Mỗi khâu đều được bị cáo cài "van khóa". Không ai ngoài Hậu được làm dịch vụ. Không ai ngoài hệ thống trung gian được chạm vào hồ sơ "đặc biệt".

Và hệ quả là hơn 55.000 phiếu lý lịch tư pháp được cấp sai quy trình. Hàng chục ngàn người dân tưởng rằng mình đang dùng một dịch vụ chính danh nhưng thực chất là đang gián tiếp góp phần vào dòng tiền bẩn. Có trường hợp phí "bôi trơn" bị đội lên đến 2,5 triệu đồng một hồ sơ, gấp hơn 10 lần mức phí theo quy định.

Tất cả đều đi qua một cửa và người giữ tay cầm cửa chính là bị cáo Hùng. Bị cáo đã "bỏ túi" gần 39 tỉ đồng, cho đến khi những mắt xích cuối cùng rạn nứt.

Những con số biết nói

Khi bị truy về số tiền gần 39 tỉ đồng mà mình đã nhận, bị cáo Hùng khai từng bị lừa đảo nên đã chỉ đạo nhận hối lộ để dùng 20 tỉ đồng trả nợ, phần còn lại để chi tiêu cá nhân.

Bị cáo phủ nhận việc đặt ra luật riêng để độc quyền đường dây này. Bị cáo khai vì sợ người khác biết, vì sợ xấu hổ nên đã dặn Phạm Quang Hậu không được nói với ai, không dám bàn bạc với ai. Ban đầu, Hậu chỉ đơn thuần đưa danh sách khách cần làm phiếu. Nhưng dần dà, khi quy trình đã trở nên quá quen thuộc, "đưa bao nhiêu, là nhận bấy nhiêu".

Nhưng cũng chính những lời khai này mà chủ tọa phiên tòa đã kết lại: "Bị cáo không phải vô tình. Ngay từ đầu, bị cáo đã hướng dẫn người khác làm sai để hợp thức hóa sai phạm. Chính bị cáo cũng cấm cấp dưới làm theo vì biết rõ đó là hành vi trái pháp luật. Nhưng bản thân bị cáo lại nhận hối lộ để cố tình làm sai. Đây là toan tính!".

Tại hàng ghế dự khán, khi chủ tọa kết thúc phần xét hỏi, nhiều người tỏ ra hoài nghi trước lời khai của bị cáo. Dù bị cáo khai đã dùng 20 tỉ đồng để trả nợ nhưng việc vẫn còn gần 40 tỉ đồng để khắc phục hậu quả khiến nhiều người đặt câu hỏi về nguồn gốc số tiền khổng lồ này. Những lời thì thầm cho thấy sự mất lòng tin vào lời giải trình và hé lộ góc nhìn của dư luận về một vụ án tham nhũng, nơi một "trung tâm quốc gia" bị biến thành công cụ kiếm tiền.