Tín hiệu khẩn cấp từ Iran?
Iran đang khẩn cấp phát đi tín hiệu rằng họ muốn chấm dứt các hành động thù địch và nối lại các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của mình, gửi thông điệp tới Israel và Mỹ thông qua các trung gian Ả Rập, Wall Street Journal (WSJ) dẫn lời các quan chức Trung Đông và châu Âu cho biết.
Theo nguồn tin của WSJ, giữa lúc Israel không kích ác liệt, Tehran đã nói với các quan chức Ả Rập rằng họ sẵn sàng trở lại bàn đàm phán miễn là Mỹ không tham gia vào cuộc tấn công. Iran cũng đã gửi thông điệp tới Israel rằng, bạo lực không leo thang thì cả hai bên cùng có lợi.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đề nghị người đồng cấp Iran "nhanh chóng trở lại bàn đàm phán để đạt được thỏa thuận". Về phần mình, Mỹ vẫn khẳng định đứng ngoài hoạt động tấn công của Israel tính đến thời điểm hiện tại. Tổng thống Donald Trump nhiều lần lên tiếng cảnh cáo Iran và kêu gọi nước này đàm phán, đồng thời để ngỏ các kênh liên lạc trung gian.
"Họ muốn đàm phán, nhưng đáng ra họ nên làm vậy từ trước," Trump nói với các phóng viên vào ngày 16/6 tại Canada, xác nhận rằng Iran đã liên lạc thông qua các bên trung gian để tìm cách giảm căng thẳng.
"Ông Trump không bảo chúng tôi dừng lại"
Lo ngại về nguy cơ bùng phát một cuộc chiến khu vực, Ả Rập Saudi và các quốc gia vùng Vịnh khác đang vận động ông Trump gây sức ép để Israel ngừng chiến dịch của mình. Trong khi đó, Iran tuyên bố sẵn sàng quay trở lại bàn đàm phán nếu Israel tạm dừng các cuộc tấn công.
Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi cho rằng: "Trong tương lai, nếu tình trạng gây hấn ngừng lại thì sẽ có nền tảng tạo điều kiện cho việc nối lại hoạt động ngoại giao".
Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Israel Bezalel Smotrich cho biết, Tổng thống Mỹ không yêu cầu Israel hạn chế chiến dịch quân sự, hoạt động mà Tel Aviv vẫn chưa thực hiện được phân nửa theo kế hoạch.
"Ông Trump không bảo chúng tôi dừng lại", Smotrich nói.
Iran đã nói với một số quan chức Ả Rập rằng họ sẽ không đơn phương ngừng chiến đấu và sẽ tiếp tục phản ứng lại các cuộc tấn công của Israel nhằm khôi phục răn đe.
Có được một khoảng dừng sẽ giúp Iran có điều kiện để tái tổ chức và có thời gian để cộng đồng quốc tế gia tăng áp lực chống lại chiến dịch của Israel. Không để Mỹ tham dự vào cuộc chiến cũng được xem là 1 thắng lợi cho Tehran, đặc biệt là khi Washington sở hữu sức mạnh xuyên ngầm, có khả năng tấn công các cơ sở trong lòng đất của Iran.
Tuy nhiên, trong bối cảnh tiêm kích của Israel có thể tự do bay trên bầu trời thủ đô Tehran và các cuộc phản công của Iran chỉ gây thiệt hại ở mức tối thiểu, dường như không có đủ lý do để thuyết phục các lãnh đạo Israel ngừng hoạt động tấn công.
Israel đánh chặn rocket từ Iran. Ảnh: Reuters/Amir Cohen
Các cuộc không kích của Israel đã khiến nhiều lãnh đạo quân sự quan trọng, gồm cả hàng ngũ cấp cao của lực lượng không quân Iran thiệt mạng. Tuy nhiên, tác động đến các cơ sở hạt nhân được đánh giá là khiêm tốn và các nhà phân tích cho rằng Israel sẽ phải tiến hành một cuộc không chiến kéo dài thì mới đạt được kết quả mong muốn.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố rằng các cuộc tấn công sẽ tiếp tục cho đến khi chương trình hạt nhân của Iran, cũng như các tên lửa đạn đạo bị phá hủy, và không có dấu hiệu nào cho thấy ông sẵn sàng dừng lại. Ông Netanyahu khẳng định thay đổi chế độ ở Iran không phải mục tiêu của Israel nhưng đó có thể là kết quả tất yếu.
Các quan chức Israel cho biết, quân đội nước này đã chuẩn bị để có thể duy trì tấn công ít nhất 2 tuần.
"Ván cược" của Iran và triển vọng đàm phán
Có vẻ Tehran đang đánh cược rằng Israel không đủ tiền để duy trì một cuộc chiến tiêu hao và cuối cùng sẽ phải tìm kiếm giải pháp ngoại giao, nguồn tin Ả Rập thân cận với các quan chức Iran của WSJ cho biết.
Các quan chức Iran cho rằng, Israel thiếu một chiến lược rút lui rõ ràng và sẽ cần Mỹ hỗ trợ nếu muốn gây tổn hại thực sự đối với các mục tiêu như Fordow, cơ sở làm giàu urani ngầm trong lòng núi của Iran.
"Các quan chức Iran biết Mỹ đang hỗ trợ Israel trong việc phòng thủ, và họ chắc chắn rằng Mỹ hậu thuẫn Israel về mặt hậu cần", một quan chức Ả Rập cho biết, "Nhưng họ muốn đảm bảo rằng Mỹ sẽ không tham gia vào các cuộc tấn công".
Iran đã thông báo với các quan chức Ả Rập rằng họ có thể tăng tốc chương trình hạt nhân và mở rộng quy mô chiến tranh nếu không có triển vọng nối lại đàm phán với Mỹ.
Hiện không có dấu hiệu cho thấy Iran sẵn sàng đưa ra các nhượng bộ mới trong các cuộc đàm phán hạt nhân, các trung gian Ả Rập cho biết. Nỗ lực ngoại giao do chính quyền Trump dẫn dắt đã bị đình trệ do Iran từ chối ngừng làm giàu urani trước khi các cuộc đàm phán bị cắt đứt bởi hoạt động tấn công của Israel hồi tuần trước.
Đoàn đàm phán Iran trong vòng đàm phán thứ 5 với Mỹ ở Rome, Italy. Ảnh: Reuters/Guglielmo Mangiapane
Trước cuộc tấn công, một quan chức cấp cao của Israel cho biết việc chấm dứt làm giàu urani là điều tối thiểu mà Israel có thể chấp nhận từ Iran. Israel và các quốc gia vùng Vịnh cũng lo ngại về việc Iran hỗ trợ các phong trào dân quân khu vực và chương trình tên lửa đạn đạo của nước này.
Trong cuối tuần qua, Israel và Iran đã mở ra một chiều hướng mới trong cuộc xung đột khi tấn công các cơ sở năng lượng của nhau.
Các quốc gia Vùng Vịnh cảnh báo rằng xung đột có thể gia tăng nếu Israel và Iran không trở lại bàn đàm phán — điều này có thể đặt các tài sản năng lượng gần đó vào rủi ro và gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với thị trường dầu mỏ, cũng như nền kinh tế toàn cầu.
(Theo WSJ)