Con robot cao đến đầu gối, hình hộp, nhẹ nhàng đi qua nhóm sinh viên tại khuôn viên trường Đại học California, Berkeley; bên trên chất đầy bánh rán và cốc Yeti. Di chuyển với tốc độ khoảng ba dặm một giờ, nó dừng lại ở các ngã tư, chớp mắt LED và kêu bíp bíp một cách lịch sự trước khi tiếp tục di chuyển.
Sinh viên chào đón con robot này với một sự niềm nở nhất định. Nó đã giao đồ ăn, sách và các gói hàng nhỏ đến nhà của họ trong nhiều năm.
Công ty Colombia đứng sau chú robot này, Kiwibot, hiện đã mở rộng sang lĩnh vực hậu cần kho bãi, màn hình quảng cáo, an ninh và kiểm tra. Tháng này, công ty đổi tên thành Robot.com.
Hơn 500 robot của Robot.com, do các kỹ sư Colombia thiết kế và lắp ráp tại Medellín, đã được triển khai trên 30 tiểu bang của Mỹ, Dubai và Ả Rập Saudi. Năm ngoái, công ty khởi nghiệp được thành lập vào năm 2017 này còn ký kết quan hệ đối tác nhiều năm với Amazon Web Services, từng bước dấn thân vào thị trường robot dịch vụ toàn cầu lớn ước tính trị giá khoảng 40 tỷ USD.
“Ngành công nghiệp robot sẽ chuyển đổi nhiều ngành công nghiệp. … Đây là một lĩnh vực tuyệt vời để các công ty Mỹ Latinh tham gia”, Robert Atkinson, chủ tịch của Information Technology and Innovation Foundation, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Washington D.C., nói với Rest of World. “Và tôi nghĩ họ có thể làm khá tốt về mặt thiết kế và lắp ráp chúng”.
Trên khắp khu vực, ngành công nghiệp robot đang dần thu hút được sự chú ý. Tại Brazil, robot tự động do công ty trong nước Human Robotics sản xuất đang chứng minh vị thế. Tại Peru, Tumi Robotics chế tạo robot hỗ trợ trong các mỏ thiếc và đồng, giúp hỗ trợ công việc nghiên cứu hải dương học.
Một số công ty đang tìm cách phát triển ra thị trường nước ngoài vì đầu tư và áp dụng hạn chế ở Mỹ Latinh. Aldo Luévano, đồng sáng lập Roomie, một công ty robot của Mexico sản xuất robot tùy chỉnh cho mục đích an ninh, dịch vụ khách hàng và giao hàng, nói với Rest of World rằng công ty có kế hoạch mở rộng sang Mỹ vào năm tới. Levita Magnetics tại Chile, nơi có 25% hệ sinh thái công nghệ sâu của Mỹ Latinh, thì đang phát triển robot phẫu thuật cho các bệnh viện ở Chile và Mỹ.
Với ít sự hỗ trợ tài chính để phát triển phần cứng trong nước, Châu Mỹ Latinh nổi tiếng với các bộ não thiên tài đằng sau sản phẩm thay vì nhà máy chế tạo, theo Santiago Sinisterra, giám đốc tiếp thị của Robot.com. “Đó chính là những gì một nơi như Colombia thực sự cung cấp: những con người có tay nghề cao, gần ngang bằng với những người ở Thung lũng Silicon.”
Ngay từ năm 2016, một nhóm sinh viên đại học ở Colombia đã thành lập Lulo, một dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái. Tuy nhiên, pin chỉ kéo dài một hoặc hai giờ và cần hơn năm giờ để sạc lại nên nhóm này chuyển sang robot mặt đất. Nhóm đã tham gia chương trình khởi nghiệp nhanh hàng đầu của UC Berkeley, SkyDeck accelerator, để phát triển robot của mình, sau đó thành lập Kiwibot vào năm 2017.
Năm ngoái, công ty đã mua lại Auto, một công ty sản xuất chip AI tại Đài Loan. Nhóm kỹ thuật của công ty cũng đã đến Thâm Quyến và Thượng Hải để tiến hành nghiên cứu. Được trang bị GPS tiên tiến, cảm biến lidar 3D hiện đại và thị giác máy tính, các robot có khả năng tự chủ Cấp độ 4 — ngang bằng với các robot giao hàng hàng đầu của Mỹ và Trung Quốc.
400 nhân viên của Robot.com hiện trải rộng khắp Châu Mỹ Latinh, Mỹ và Châu Á, với 30% lực lượng lao động ở Colombia. Theo Felipe Chávez, một trong những người sáng lập, số lượng nhiệm vụ robot mà đội họ thực hiện đã tăng vọt từ 300.000 trong bảy năm đầu tiên công ty hoạt động lên hơn 1 triệu trong bảy tháng qua. Mặc dù sự tăng trưởng ổn định của công ty nhấn mạnh tiềm năng của ngành công nghiệp robot ở Mỹ Latinh, song cũng làm nổi bật nên những thách thức trong một lĩnh vực có chi phí sản xuất cao.
Colombia phân bổ 0,25% GDP cho nghiên cứu và phát triển — một phần rất nhỏ so với các quốc gia như Trung Quốc và Hàn Quốc, lần lượt đầu tư 2,6% và 5%. Bất chấp lời hứa từ Tổng thống Colombia Gustavo Petro về việc tăng cường hỗ trợ khoa học và công nghệ, ngân sách cho lĩnh vực này đã giảm từ 158 triệu USD vào năm 2021 xuống còn 91 triệu USD vào năm 2024.
“Tương lai nào đang chờ đợi một quốc gia cắt giảm đầu tư vào khoa học, công nghệ và đổi mới trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư?”, José Manuel Restrepo, cựu bộ trưởng thương mại, đã phát biểu trên X gần đây.
Theo báo cáo năm 2024 của Deep Tech Colombia, một liên minh đang nỗ lực mở rộng quy mô cho các công ty khởi nghiệp. Gần 50 công ty khởi nghiệp được xác định trong báo cáo chỉ huy động được 60 triệu USD trong thập kỷ qua, trong đó, ⅔ vẫn đang trong giai đoạn tiền hạt giống hoặc hạt giống.
Trong khi Mỹ Latinh đã nắm bắt các lĩnh vực như điện toán lượng tử, công nghệ sinh học, AI và blockchain, việc thâm nhập vào phần cứng đã bị cản trở do thiếu vốn và hệ sinh thái hỗ trợ. “Các nhà đầu tư ở Mỹ Latinh hiếm khi ủng hộ các dự án phát triển phần cứng vì không có nền văn hóa hoặc sự tự tin nào được thiết lập xung quanh ngành này”, Alejandro Serna, giám đốc điều hành của công ty robot ICRA có trụ sở tại Medellín, nói với Rest of World.
Một công ty khác của Colombia, Prótesis Avanzadas, sản xuất tay robot để xuất khẩu sang Ecuador, Venezuela và Cộng hòa Dominica. Người sáng lập công ty, Jorge Robledo, phải thành lập công ty bằng tiền tiết kiệm cá nhân của mình.
“Tôi nghĩ rằng mình có thể hoàn thành toàn bộ dự án trong sáu tháng, nhưng nguyên mẫu đầu tiên đã mất bốn năm vì thiếu nguồn lực”, Robledo nói với Rest of World. Ngày nay, ông sản xuất 2-4 cánh tay robot mỗi tháng với giá 5.000 USD/cánh tay, tức rẻ hơn giá nhập khẩu của Đức và thậm chí cả Trung Quốc.
Trung Quốc đang phủ bóng lên các công ty khởi nghiệp về robot, đồng thời trợ cấp đáng kể cho các công ty công nghệ, thúc đẩy đầu tư tư nhân. Quốc gia này hiện thống trị thị trường toàn cầu về robot công nghiệp và dịch vụ, bao gồm cả ở Mỹ Latinh.
Đối với Robot.com, bài học từ thị trường nước ngoài có thể là chìa khóa thành công khi ứng dụng trong nước. Vào tháng 9, Sở Giao thông Vận tải Quận Washington D.C. đã hợp tác với Robot.com để triển khai các robot nhỏ có khả năng phát hiện hư hỏng cơ sở hạ tầng — chẳng hạn như vỉa hè hư hại hoặc tín hiệu giao thông bị lỗi. Công ty cũng có kế hoạch ra mắt dự án đầu tiên tại địa phương vào năm tới: một robot vận chuyển mẫu máu và thuốc tại một trong những bệnh viện hàng đầu Bogotá.
Theo: Rest of World