Những món ăn "máy móc"
Vào những ngày hè oi ả, đầu bếp Park Jeong-eun sẽ nấu món makguksu, một món ăn Hàn Quốc dân dã làm từ mì kiều mạch ngâm trong nước dùng chua, lạnh, phủ sốt gochujang cay.
Các tài xế xe tải từ những nơi xa xôi sẽ đến trạm dừng chân Munmak, trên đường cao tốc ở tỉnh Gangwon-do miền núi của Hàn Quốc, để thưởng thức món ăn của bà.
Nhưng mọi chuyện đã dừng lại vào tháng 2/2024, khi ba đầu bếp robot tiếp quản bếp tại Munmak. Thực đơn của nhà hàng đã thay đổi kể từ đó, từ các món ngon địa phương như makguksu và thịt bò nấu chậm sang các món ăn dễ chế biến như ramen, udon và các loại món hầm Hàn Quốc. Các robot chế biến có thể làm đến 150 suất ăn mỗi giờ, gần gấp đôi những gì Park tự làm.
Khi những khách hàng lâu năm biết các món ăn yêu thích không còn nữa, họ thất vọng và bỏ đi.
"Khách hàng nói rằng các món ăn chúng tôi từng nấu ngon hơn nhiều so với những món mà robot phục vụ hiện nay", Park, 58 tuổi, cho biết. "Mặc dù robot giúp giảm bớt khối lượng công việc, nhưng tôi đã mất đi cảm giác tự hào về món ăn của mình".
Park giờ chỉ ẩn mình ở khu rửa bát đĩa phía sau bếp, tránh xa quầy, nơi khách hàng liên tục phàn nàn gay gắt về đồ ăn. Đôi khi, họ phản đối bằng cách trả lại bát mì ramen mà không động đến.
Các đầu bếp robot tại Munmak là một phần trong nỗ lực của Hàn Quốc hướng tới tự động hóa nhiều hơn trong lĩnh vực dịch vụ. Quốc gia này hiện đang dẫn đầu thế giới về robot công nghiệp, với tỷ lệ hơn 1.000 robot cho mỗi 10.000 công nhân vào năm 2023, gần gấp ba mức trung bình toàn cầu.
Các công ty công nghệ Hàn Quốc hiện đang triển khai robot cộng tác, hay co-bot, làm việc cùng con người, tại các khách sạn, chăm sóc người già, trường học và nhà hàng.
Chúng được cho là sẽ giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động đang nổi lên ở quốc gia đang già hóa nhanh chóng, nơi những người lao động từ 60 tuổi trở lên chiếm gần một phần tư lực lượng lao động. Chính phủ có kế hoạch tăng số lượng công nhân robot lên 1 triệu vào năm 2030 như một giải pháp lâu dài.
Điểm dừng chân Munmak nói trên cũng phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng và các đầu bếp robot giúp duy trì hoạt động của bếp 24/7, Ham Jin-kyu, chủ tịch Tổng công ty Đường cao tốc Hàn Quốc, cho biết trong lễ khai trương hoành tráng vào năm ngoái.
Ham cho biết: "Đối với những nhiệm vụ quá khó để con người có thể thực hiện 24 giờ một ngày, chúng ta cần sử dụng robot ở mức độ hạn chế, trong kỷ nguyên chuyển đổi của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư này".
Các đầu bếp con người làm việc cùng với các đầu bếp robot nói rằng họ có thể làm việc với tốc độ thoải mái hơn, đặc biệt là trong giờ cao điểm, vì máy móc hoạt động không biết mệt mỏi. Nhưng họ cũng nói về việc sa thải và mất phẩm giá do tự động hóa.
Robot phục vụ từ A-Z
Munmak nằm trên đường cao tốc Yeongdong, vị trí thuận tiện là điểm dừng cho xe tải chở hàng, xe buýt thuê và ô tô chạy về vùng nông thôn.
Bên trong trạm dừng chân "thông minh", máy móc kêu vù vù một cách lặng lẽ. Một phòng chờ dành cho tài xế xe tải có giường mát-xa điện. Có một cửa hàng tiện lợi tự phục vụ và Cafe Hubot, nơi một nhân viên pha chế robot pha cà phê sau quầy bằng kính plexiglass. Và sau đó là nhà hàng tự động.
Khi một khách hàng gọi mì ramen há cảo tại ki-ốt, một robot sẽ được kích hoạt. Một vòi phun bằng thép xoáy nước sôi và nước dùng cay vào nồi. Mì khô rơi ra từ một cái máy rót. Nồi trên bếp được giữ nhiệt và thêm gia vị. Một máng trượt trên cao rắc những mảnh rau khô. Mì ramen bắt đầu sôi liu riu.
Cuối cùng, một nhân viên nhà bếp khuấy mì và đặt một vài viên sủi cảo lên trên. Một cánh tay robot nhấc nồi lên và đổ mì ramen vào bát, bát này sẽ chạy xuống băng chuyền đến quầy.
"Khách hàng số 477, đồ ăn của quý khách đã sẵn sàng", một giọng nói tự động thông báo với giai điệu hấp dẫn.
Các robot được phát triển bởi Chef Robot Tech, một công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Namyangju. Họ sử dụng dữ liệu đào tạo được tạo ra từ hàng chục lần chạy thử nghiệm của một nhóm kỹ sư và đầu bếp. Các robot này có thể nấu mì ramen, udon hoặc món hầm.
Im Sang-jun, giám đốc điều hành của Chef Robot Tech, chia sẻ với Rest of World rằng: "Khi có lượng khách hàng đột ngột đổ đến, các robot có thể chế biến các món ăn đồng nhất, chuẩn mực trong thời gian ngắn" .
Kim Hye-rim, phó giám đốc nhóm đổi mới dịch vụ tại Korea Expressway Corporation, cho biết nhân viên tại Munmak hiện được bảo vệ khỏi khói độc, bỏng và chấn thương nhờ robot. Bà cho biết khách hàng có thể gọi món từ thực đơn đầy đủ của nhà hàng suốt ngày đêm và khối lượng bán hàng đã tăng lên.
Nhưng robot sẽ thay thế một số lao động con người. Hai trong số tám nhân viên tại Munmak đã bị sa thải sau khi robot được lắp đặt vào tháng 2/2024.
"Rồi tất cả chúng ta cũng trở nên vô dụng"
Theo một nghiên cứu gần đây, nhân viên nhà hàng ở nước này có nguy cơ cao bị thay thế bởi tự động hóa do tính chất công việc mang tính kỹ thuật, lặp đi lặp lại.
Trước khi tự động hóa, nhân viên nhà bếp của Munmak làm việc với tốc độ chóng mặt trong giờ cao điểm. Nhiệt độ tăng cao, khói bám vào quần áo và sự vội vã làm kiệt sức ngay cả những nhân viên dày dạn kinh nghiệm nhất.
Công việc này rất khó khăn đối với những phụ nữ lớn tuổi. Họ căng cơ khi phải nhấc những chiếc nồi nặng và khuấy liên tục những món hầm đang sôi. Họ làm việc theo ca 12 tiếng, kể cả cuối tuần và ngày lễ. Mức lương thấp và tỷ lệ luân chuyển lao động cao.
Tuy nhiên, một số phụ nữ vẫn ở lại vì những công việc này được một tập đoàn lớn hậu thuẫn nên ít bấp bênh hơn so với công việc ở các nhà hàng nhỏ hơn.
Kể từ khi tự động hóa, nhà bếp thường yên tĩnh. Đầu bếp, Park không còn nấu ăn nữa. Bà theo dõi máy móc, sửa lỗi, bổ sung nguyên liệu và rửa bát đĩa, làm việc nhanh chóng trước khi đợt đơn hàng tiếp theo đổ về.
Tại Mumank, một người khác là Park Young-sook, 65 tuổi, đã làm nhân viên bồi bàn trong 12 năm trước khi chuyển sang vai trò bếp trưởng. Mặc dù robot đã giúp bà giảm bớt khối lượng công việc, nhưng việc học cách làm việc cùng chúng lại là một thách thức.
"Nếu không có sự can thiệp của chúng tôi, robot sẽ không thể tự hoạt động được", người này nói.
Mỗi ngày, Park đều cho nguyên liệu vào máy, cho bát đĩa vào máy phân phối và thêm các loại gia vị - những công việc đòi hỏi sự tinh tế mà robot không thể xử lý được.
Bà cũng giám sát việc nấu ăn của robot, can thiệp khi cánh tay của chúng cứng đờ hoặc thời gian không đồng bộ. Khi robot làm bắn tung tóe mì ramen lên băng chuyền, bà vội vã lau sạch trong khi khách hàng la hét vì phục vụ chậm trễ.
"Một số nhân viên nhà bếp thậm chí đã nghỉ việc vì họ không thể quen với bản chất công việc chân tay khi làm việc cùng với robot", Park cho biết.
Tuy nhiên, Park vẫn đang học cách sử dụng máy tính bảng và theo kịp các máy móc nói bằng tiếng bíp, vì việc tìm một công việc mới ở độ tuổi của bà là rất khó khăn. Bà biết ơn vì hiện tại, các robot vẫn cần sự giúp đỡ của bà — nhưng điều đó có thể không kéo dài.
"Tôi đoán là khi robot trở nên thực sự tiên tiến, tất cả chúng ta sẽ trở nên vô dụng", Park ngậm ngùi.