Thành tỷ phú nhờ bán kem, nước chanh
Không cần phải làm điện thoại, bán chip hay nghiên cứu về AI, một doanh nhân có thể trở thành tỷ phú chỉ bằng cách bán kem, nước chanh hay trà sữa – những thứ chỉ giá dưới 1 USD (25 nghìn đồng).
Zhang Hongchao và Zhang Hongfu, hai anh em sáng lập Mixue - chuỗi đồ uống tươi lớn nhất Trung Quốc - đang kiếm bộn tiền bằng cách tận dụng động lực lao động đang chuyển dịch nhanh chóng của đất nước này.
Đợt niêm yết công khai trị giá 450 triệu USD của Mixue Group là một kỳ tích đối với ngành thực phẩm và đồ uống đang đầy rẫy khó khăn, nơi ngay cả những công ty lớn như Starbucks và McDonald's còn đang phải tái cơ cấu hoạt động. Với giá cổ phiếu tăng vọt, anh em nhà Zhang hiện giàu hơn cả người sáng lập Starbucks Howard Schultz.
Những "con bò sữa vắt ra tiền" phát triển nhanh như vậy là điều ngày càng khó thấy hơn trong thế giới bất định này. Xét về số lượng cửa hàng, Mixue giờ đã lớn hơn McDonald's. Hãng có hơn 45.000 cửa hàng sau khi tăng gấp đôi số lượng địa điểm chỉ trong ba năm.
Khác với cách đốt tiền lấy thị phần giống như các công ty công nghệ về gọi xe hay thương mại điện tử, Mixue luôn có lãi. Trong chín tháng đầu năm 2024, doanh thu tăng 21% lên 18,7 tỷ nhân dân tệ (2,6 tỷ USD), trong khi lợi nhuận ròng đạt 3,5 tỷ nhân dân tệ, tăng 42% so với cùng kỳ năm trước.
Đằng sau sự phát triển của Mixue là một đội quân nhượng quyền. Bản thân công ty gần như không quản lý bất kỳ cửa hàng nào. Thay vào đó, hầu như toàn bộ doanh thu của công ty đến từ việc bán đồ dùng cho cửa hàng, bao gồm xi-rô, sữa và trái cây, cũng như các thiết bị như tủ lạnh và máy làm kem, cho các bên nhượng quyền.
Đối mặt với triển vọng việc làm suy giảm, nhiều người Trung Quốc nhận thấy cơ hội kinh doanh của Mixue là dễ dàng. Khoản đầu tư ban đầu để mở một cửa hàng chỉ khoảng 210.000 nhân dân tệ.
Người hợp tác cũng không cần nhiều chuyên môn để điều hành một doanh nghiệp. Trụ sở công ty của Mixue đã chuẩn hóa mọi thứ, bao gồm cả các chiến dịch quảng cáo. Công việc còn lại cho vị doanh nhân chân ướt chân ráo đầy tham vọng là tìm một địa điểm đẹp để có thể hòa vốn nhanh chóng.
Thời cơ và giá rẻ
Mixue mở rộng quy mô đúng vào lúc thị trường lao động Trung Quốc đang thay đổi. Do tự động hóa, ngay cả những nhà máy lớn nhất thế giới giờ đây cũng không thể cung cấp nhiều việc làm sản xuất như trước. Theo điều tra dân số mới nhất, vào năm 2023, các ngành bán buôn và bán lẻ đã tuyển dụng 135 triệu người, nhiều hơn 12 triệu người so với ngành sản xuất.
Nhiều người Trung Quốc chọn tự kinh doanh hoặc làm việc cho gia đình, vì các công ty lớn thường sa thải nhân viên và cắt giảm lương. Hơn tất cả, Mixue không chỉ bán que kem 10 nghìn đồng (giá ở Việt Nam) mà còn là giấc mơ khởi nghiệp đối với ai đó.
Nhưng những lời phàn nàn trên mạng ngày càng nhiều hơn, nhiều người cho rằng Mixue đang kiếm tiền từ bên nhượng quyền và chuyển rủi ro hoạt động sang các chủ sở hữu cá nhân.
Đến nay, các cửa hàng của Mixue đã có mặt ở khắp Trung Quốc. Ngay cả ở những thị trấn nhỏ, một con phố thậm chí có nhiều cửa hàng - một số chỉ cách nhau 200m - cạnh tranh để giành cùng một lượng khách hàng.
Đã có dấu hiệu của tình trạng cạnh tranh trong báo cáo tài chính của công ty: Trong chín tháng đầu năm 2024, giá trị hàng hóa gộp trung bình hàng ngày trên mỗi cửa hàng đã giảm 5% xuống còn 4.184 nhân dân tệ.
Trong các thỏa thuận nhượng quyền, Mixue không yêu cầu các cửa hàng mới mở phải giữ khoảng cách tối thiểu với các cửa hàng hiện có. Đối với bên nhượng quyền, kinh doanh ngày càng khó khăn kết hợp với lo lắng về tài chính.
Trung bình, mỗi cửa hàng kỳ vọng có 367 đơn hàng một ngày, hoặc cứ 2 phút một lần trong thời gian hoạt động 12 giờ. Nhưng các chủ sỡ hữu không dám chểnh mảng. Theo truyền thông địa phương, một số cửa hàng sẽ mất hai đến ba năm để hòa vốn, cao hơn nhiều so với những gì công ty vẽ ra.
Cho đến nay, Mixue mở cửa hàng nhanh hơn nhiều so với tốc độ đóng cửa và gây ra nhiều tranh cãi trên mạng.
Trong một nền kinh tế đang khó khăn, các chủ doanh nghiệp nhỏ không có quyền lực và nền tảng để nắm giữ mọi quyền quyết định trong tay. Thành công trên thị trường của Mixue đang làm trầm trọng thêm cho nền kinh tế do cạnh tranh gay gắt, báo hiệu sự giới hạn cuối cùng sẽ đến, trang CNA nhận định.