Sáng nay 21-4, TAND TP Hà Nội sẽ mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử bị cáo Hoàng Quốc Vượng, cựu thứ trưởng Bộ Công thương, cùng 11 bị cáo khác liên quan đến vụ án xảy ra tại Bộ Công Thương và các tỉnh, thành phố. Thẩm phán Nguyễn Xuân Văn làm chủ tòa phiên tòa dự kiến diễn ra trong 9 ngày.
Bị cáo Hoàng Quốc Vượng (trái) và Phương Hoàng Kim
Theo ghi nhận, công tác bảo đẩm an ninh, trật tự phiên toà được thắt chặt nghiêm ngặt trong sáng 21-4, mọi người tham gia phải có giấy triệu tập của Hội đồng xét xử.
Khoảng 7 giờ 30 phút cùng ngày 3 xe đặc chủng đưa các bị cáo tới phiên toà. Cựu thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng mặc áo xanh, quần sẫm màu khi ra toà.
Cựu thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng được dẫn giải tới tòa. Ảnh: Nguyễn Hưởng
Trong vụ án này, các bị cáo Hoàng Quốc Vượng; cựu cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo- Bộ Công Thương Phương Hoàng Kim; cựu phó trưởng Phòng cấp phép và Quan hệ công chúng, Cục Điều tiết Điện lực Trần Quốc Hùng; cựu giám đốc Công ty Mua bán điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Danh Sơn; cựu trưởng phòng Kinh doanh mua điện, Công ty Mua bán điện Nguyễn Hữu Khải và 4 người khác cùng bị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
3 bị cáo là cựu lãnh đạo Cục Thuế tỉnh Bình Phước bị đưa ra xét xử về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" gồm: Nguyễn Duy Khánh, cựu phó cục trưởng; Trần Văn Định, cựu trưởng phòng Thanh tra Kiểm tra 3; và Phạm Quang Vinh, cựu phó trưởng Phòng Nghiệp vụ Dự toán Pháp chế.
Theo cáo trạng, năm 2017, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 11/2017 khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, quy định giá mua điện từ các dự án mặt trời nối lưới là 9,35 UScents/kWh, áp dụng đến hết tháng 6-2019. Bộ Công thương sẽ đề xuất cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời áp dụng sau thời gian này.
VIDEO cựu thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng và các đồng phạm tới tòa. Video: Nguyễn Hưởng
Trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2018, trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, ngoài 3 dự án điện mặt trời đã có, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bổ sung 5 dự án vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh, Bộ Công thương phê duyệt bổ sung 24 dự án vào Quy hoạch phát triển điện lực tỉnh Ninh Thuận với tổng công suất khoảng 2000 MW.
Các bị cáo trong vụ án. Ảnh: Bộ Công an
Cuối năm 2017, Công ty cổ phần Điện mặt trời Trung Nam đề xuất và được UBND tỉnh Ninh Thuận chấp thuận, có văn bản gửi Bộ Công Thương đề nghị bổ sung Dự án Nhà máy điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam, công suất 50 MW vào Quy hoạch điện VII.
Bộ Công Thương đã thực hiện một số thủ tục thẩm định, lấy ý kiến các cơ quan, đơn vị liên quan. Tuy nhiên, ngày 10-5-2018, Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng với nội dung, chỉ xem xét bổ sung vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh với các dự án đã hoàn thành thẩm định. Do đó, Bộ Công Thương dừng việc thẩm định, bổ sung quy hoạch đối với các dự án điện mặt trời nói chung, trong đó có Nhà máy của Trung Nam - Thuận Nam.
Trong giai đoạn này, bị cáo Phương Hoàng Kim là Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo đã trực tiếp chỉ đạo Phòng Kế hoạch và Quy hoạch thực hiện thủ tục thẩm định và trực tiếp ký các văn bản gửi các cơ quan, đơn vị, đề nghị góp ý về việc bổ sung quy hoạch dự án. Bị cáo Hoàng Quốc Vượng là Thứ trưởng Bộ Công Thương đã trực tiếp ký báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình phát triển các dự án điện mặt trời.
Năm 2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất, đời sống nhân dân giai đoạn 2018 - 2023. Văn bản này có nội dung cho các dự án năng lượng mặt trời tại tỉnh Ninh Thuận được hưởng giá bán ưu đãi 9,35 UScents/kWh đến hết năm 2020, thay vì chỉ đến tháng 6-2019 như quyết định 11-2017 trước đó.
Thực hiện Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tháng 8-2018, Bộ Công Thương lập Tổ soạn thảo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, gồm 26 thành viên. Trong đó, Phương Hoàng Kim làm tổ trưởng.
Tổ soạn thảo đã đưa nội dung vào dự thảo là: "Đối với tỉnh Ninh Thuận, giá bán điện từ các dự án điện mặt trời nối lưới có ngày vận hành thương mại trước ngày 1-1-2021, với tổng cộng suất không quá 2.000 MW đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận triển khai là 2.086 đồng/kWh (tương đương 9,35 UScents/kWh)...".
Tháng 4-2019, bị cáo Hoàng Quốc Vượng chủ trì cuộc họp về việc xây dựng nội dung dự thảo và chỉ đạo thay đổi nội dung trên theo hướng, quy định áp dụng cho "các dự án điện mặt trời nối lưới đã có trong quy hoạch phát triển điện lực các cấp".
Việc thay đổi như trên sẽ khiến số lượng các đơn vị được bán điện giá cao cho Tập đoàn EVN đã rộng còn mở rộng thêm. Tuy vậy, các bị cáo ở Bộ Công Thương vẫn nhất quyết thực hiện, bất chấp sự phản đối của Bộ Tư pháp và yêu cầu xem xét lại từ Bộ Tài chính.
Tháng 1102019, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu thực hiện nghiêm Nghị quyết số 115/2018/NQ-CP. Tuy nhiên, bị cáo Hoàng Quốc Vượng vẫn gửi dự thảo Tờ trình kèm theo không đề cập đến giá điện mặt trời, nhưng tại khoản 2 Điều 5 Dự thảo Quyết định số 13/2020 lại có nội dung: "Đối với tỉnh Ninh Thuận, giá mua điện từ các dự án điện mặt trời nổi lưới đã có trong quy hoạch phát triển điện lực các cấp và có ngày vận hành thương mại trước ngày 1-1-2021 với tổng công suất tích lũy không quả 2.000 MW là 2.086 đồng/kWh".
Tháng 4-2020, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng ký Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam, bao gồm nội dung nói trên.
Sau khi Quyết định số 13/2020 ban hành, trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận có tổng cộng 30 dự án được hưởng chính sách giá điện 9,35 UScents/kWh. Trong đó có 2 dự án không đủ điều kiện được hưởng chính sách giá điện ưu đãi theo Nghị quyết số 115/NQ-CP gồm Solar Farm Nhơn Hải và Trung Nam - Thuận Nam.
Hai doanh nghiệp này được EVN thanh toán tiền mua điện theo giá ưu đãi sai quy định, gây thiệt hại hơn 99 tỉ đồng tại Solar Farm Nhơn Hải và hơn 944 tỉ đồng tại Trung Nam - Thuận Nam, tổng thiệt hại hơn 1.043 tỉ đồng.
Cũng theo cáo buộc, trong quá trình đang xây dựng dự thảo, ông Nguyễn Tâm Thịnh, Chủ tịch HĐQT Công ty Điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam và nhân viên của Thịnh nhiều lần đến gặp Hoàng Quốc Vượng và ông Nguyễn Tất Phong (Thư ký của Hoàng Quốc Vượng) đề xin cho dự án Trung Nam - Thuận Nam được hưởng giá điện ưu đãi 9,35 UScents.
Cựu thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng khai mỗi lần gặp mặt, ông Thịnh và nhân viên đều gửi quà. Trong đó có 6 lần, mỗi lần 100 triệu đồng; một lần 200 triệu đồng; tổng 800 triệu đồng để cảm ơn.
Ngày 3-11-2020, sau khi dự án được vào vận hành thương mại, ông Thịnh đã đến gặp và gửi cho bị cáo Hoàng Quốc Vượng một túi quà, bên trong có 500 triệu đồng. Ngoài ra, vào thời điểm năm 2018, khi cựu thứ trưởng Bộ Công Thương chủ trì Đoàn kiểm tra tiến độ các dự án theo Quy hoạch Điện VII điều chỉnh, ông Nguyễn Tâm Thịnh cũng đưa cho bị cáo Hoàng Quốc Vượng 200 triệu đồng để làm quà. Như vậy, tổng số tiền cựu thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng khai đã nhận của Công ty Trung Nam Thuận Nam là 1,5 tỉ đồng. Tuy nhiên, ông Thịnh không thừa nhận về việc đưa tiền.