"Kho báu xanh" ẩn mình trong dãy núi thiêng
Trong khu vực rộng lớn 400 km2 của dãy núi thiêng Kuaiji ở Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang, miền Đông Trung Quốc, có một "mỏ kho báu xanh" khổng lồ: Rừng cây torreya, tuổi đời lên đến hơn 1.500 năm.
Dãy Kuaiji là nơi sinh của triều đại đầu tiên của Trung Quốc, nhà Hạ (khoảng thế kỷ 21-thế kỷ 16 trước Công nguyên).
Nằm giữa 'trái tim' của khu rừng cây cổ thụ này là ngôi làng Zhan'ao. Trong nhiều thế kỷ, nhiều thế hệ dân làng đã cống hiến hết mình để bảo vệ những kỳ quan thiên nhiên này.
Huang Tianming, bí thư đảng ủy của làng, là một trong những người bảo vệ như vậy. Tại Hội nghị các bên lần thứ 29 (COP29) tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu được tổ chức tại Baku, Azerbaijan vào năm 2024, Huang đã chia sẻ những nỗ lực chung của dân làng trong việc bảo vệ những cây cổ thụ này tại quê hương của ông.
"Đây là một ví dụ về cách bảo vệ cây cổ thụ của Trung Quốc phù hợp sâu sắc với các nguyên tắc phát triển bền vững toàn cầu. Những nỗ lực bảo vệ "mỏ kho báu xanh" được truyền từ đời này sang đời khác của dân làng nơi đây đã kể phần nào trí tuệ của người Trung Quốc trong hành trình gìn giữ hệ sinh thái toàn cầu", Liu Lili, phó giám đốc Cục Bảo tồn Sinh thái thuộc Cục Lâm nghiệp và Đồng cỏ Quốc gia, chia sẻ với Global Times.
Khi các quy định cấp quốc gia đầu tiên của Trung Quốc về bảo vệ cây cổ thụ có hiệu lực vào ngày 15/3/2025, Global Times đã trao đổi với Huang Tianming và các chuyên gia khác để hiểu sâu hơn về cách tiếp cận thực tế của Trung Quốc đối với việc bảo tồn cây quý.
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) của Liên hợp quốc đã công nhận Cộng đồng Torreya Trung Hoa cổ đại Kuaijishan nằm trong Hệ thống di sản nông nghiệp quan trọng toàn cầu (GIAHS) phải được phát triển và bảo vệ nghiêm ngặt. Làng Zhan'ao thuộc Cộng đồng này.
800 năm chung sống và bảo vệ
Cây torreya lâu đời nhất ở làng Zhan'ao đã hơn 1.500 năm tuổi. Câu chuyện về dân làng và những cây cổ thụ này có từ hơn 800 năm trước, trải qua 66 thế hệ kể từ khi tổ tiên của họ lần đầu tiên định cư tại khu vực này, ông Huang, 63 tuổi, chia sẻ với tờ Global Times. Gia đình ông Huang đã chăm sóc hơn 26 cây torreya có tuổi đời 100 năm tuổi.
Theo ông Huang, người đã tận tụy chăm sóc cây torreya trong hơn bốn thập kỷ, ông dành hơn 200 ngày mỗi năm trong rừng torreya để nhổ cỏ dại, bón phân và cắt tỉa. Trong gia đình ông, sáu thế hệ tham gia vào nỗ lực bảo tồn, với thành viên lớn tuổi nhất đã 98 tuổi. Ngày nay, khi ông Huang leo núi, ông thường đưa các cháu đi cùng.
Dân làng hái hạt torreya ở thị trấn Zhaojia, tỉnh Chiết Giang vào tháng 9 năm 2024. Ảnh: Zhaojia
Cây torreya đặc biệt nhạy cảm với biến đổi khí hậu. Ví dụ, tuyết rơi dày có thể làm hỏng cây nếu không được loại bỏ kịp thời. "Nếu bạn đối xử tốt với cây torreya, chúng sẽ đáp lại tình cảm đó", Huang lưu ý, vì cây torreya không chỉ có ý nghĩa về mặt môi trường mà còn là nguồn tài nguyên kinh tế.
Gỗ của cây được đánh giá cao về chất lượng và quả của nó có nhiều công dụng trong ẩm thực và sức khỏe con người. Tình cảm này phản ánh mối quan hệ cộng sinh sâu sắc giữa dân làng và cây cối.
Huang nói với tờ Global Times rằng thị trấn Jidong đã tổ chức các buổi học về các quy định sắp tới để bảo vệ những cây cổ thụ. Khi các quy định có hiệu lực, dự kiến sẽ có nhiều biện pháp bảo vệ hơn được thực hiện, qua đó củng cố thêm tầm quan trọng của việc bảo tồn những cây torreya cổ thụ tại địa phương.
Tình cây và người
Theo các quy định mới, cây cổ thụ là những cây có tuổi đời trên 100 năm. Những cây này có tầm quan trọng về mặt lịch sử hoặc văn hóa, đóng vai trò quan trọng trong đa dạng sinh học, di sản văn hóa và tính bền vững về mặt sinh thái.
Một cuộc khảo sát quốc gia được tiến hành từ năm 2015 đến năm 2021 đã xác định được 5,08 triệu cây cổ thụ ở Trung Quốc, trong đó có 246.600 cây ở các khu vực thành thị.
Theo Tân Hoa Xã, các nhà chức trách sẽ tiến hành một cuộc khảo sát quốc gia khác để cập nhật cơ sở dữ liệu cây trong năm 2025, triển khai hệ thống quản lý thông minh để giám sát "một cây một hồ sơ".
Yu Yan, Bí thư Đảng ủy thị trấn Zhaojia - một vùng trồng cây torreya quan trọng ở Zhuji, Chiết Giang, tự hào có hơn 2.700 cây torreya có tuổi đời hơn 1.000 năm - nói với tờ Global Times rằng: "Dựa trên kết quả khảo sát trước đó về các cây cổ thụ, chúng tôi sẽ nỗ lực huy động nguồn lực từ 5 ngôi làng nhằm sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên cây cổ thụ cho mục đích nghiên cứu khoa học, du lịch sinh thái và các hoạt động khác, miễn là cây cổ thụ và môi trường phát triển của chúng không bị hư hại".
Thông qua việc sử dụng hợp lý, giá trị kinh tế của cây torreya cổ thụ có thể được nâng cao hơn nữa. Điều này không chỉ góp phần vào việc phục hồi nông thôn của các khu vực địa phương mà còn bảo tồn đa dạng sinh học tại quốc gia này.