Ông Trump trao đổi với các phóng viên khi ông ký sắc lệnh tại Phòng Bầu dục, ngày 30/1. (Ảnh: AP)
Cuối tuần qua, ông Trump thông báo tăng thuế quan với hàng hóa của Canada, Mexico và Trung Quốc . Bước đi này đe dọa làm rạn nứt hệ thống thương mại toàn cầu và trật tự kinh tế quốc tế từng xoay quanh nền kinh tế Mỹ, nơi thường coi trọng đầu tư mở và thị trường tự do.
Tốc độ và quy mô tăng thuế quan mà ông Trump nêu ra trong các sắc lệnh ký cuối tuần qua vấp phải nhiều chỉ trích của các nghị sĩ, nhà kinh tế học và nhóm doanh nghiệp. Họ cho rằng hành động này là cách làm sai lầm về kinh tế, đồng thời cảnh báo thuế quan có thể làm tăng lạm phát, làm tê liệt các ngành công nghiệp của Mỹ và giúp Trung Quốc càng mạnh lên trong thương mại toàn cầu.
Ngày 2/2, ông Trump bảo vệ việc tăng thuế quan, nhưng cũng thừa nhận sẽ có một số hậu quả tiêu cực.
Theo các sắc lệnh đã được ký, bắt đầu từ ngày 4/3 tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico sẽ bị tăng thuế thêm 25%, riêng các sản phẩm năng lượng của Canada chịu mức thuế 10%. Tất cả hàng hóa của Trung Quốc cũng sẽ bị tăng thuế 10%.
Canada và Mexico tuyên bố sẽ đáp trả bằng thuế, còn Trung Quốc cho biết sẽ thực hiện “biện pháp đáp trả” để bảo vệ lợi ích của họ.
Phát biểu trong chương trình NewsNation ngày 2/2, cố vấn thương mại cấp cao Mỹ Peter Navarro cho biết khó có khả năng chính sách tăng thuế sẽ bị chặn lại vào phút chót.
“Vấn đề đang rất nghiêm trọng. Đã đến lúc chấm dứt cảnh tàn sát này”, ông Navarro nói về vấn nạn buôn ma túy sang Mỹ và giết chết người Mỹ.
Dù việc tăng thuế đã được ông Trump báo trước cách đây mấy tháng, nhưng quy mô rộng hơn nhiều so với dự đoán của nhiều nhà phân tích. Các trợ lý kinh tế hàng đầu của tổng thống, bao gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, từng bảo vệ việc sử dụng công cụ thuế quan, nhưng gợi ý rằng biện pháp này sẽ được sử dụng như một công cụ đàm phán hoặc nên được áp dụng dần dần để các doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh.
"Khẩu súng thuế quan sẽ luôn được nạp đạn và đặt trên bàn nhưng hiếm khi được bắn", ông Bessent viết trong lá thư gửi các đối tác của quỹ đầu cơ Key Square Group của mình vào năm ngoái.
Tuy nhiên, ông Trump không ngần ngại sử dụng thuế quan như một vũ khí chống lại các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, áp đặt lên mọi loại hàng hóa, từ phụ tùng ô tô đến quả bơ. Các nhà kinh tế cho rằng cuộc chiến thương mại leo thang có thể khiến tăng trưởng kinh tế chậm lại và giá cả tăng cao hơn.
Ông Scott Lincicome, phó chủ tịch phụ trách kinh tế và thương mại tại Viện Cato, cho rằng đám mây bất ổn mà Mỹ đang phủ lên thương mại quốc tế chỉ có lợi cho Trung Quốc, quốc gia mà cả đảng Cộng hòa và Dân chủ đều coi là đối thủ kinh tế của Mỹ. Ông Trump cũng dọa sẽ áp thuế quan phổ quát đối với tất cả hàng nhập khẩu, bổ sung các khoản thuế đối với hàng hóa của Liên minh châu Âu (EU).
Ông Lincicome cho rằng những bước đi của ông Trump có thể thôi thúc nhiều quốc gia tăng cường quan hệ kinh tế với Trung Quốc. Dù thuế quan có thể gây tác động tiêu cực lên nền kinh tế vốn đang gặp phải nhiều khó khăn của Trung Quốc, nhưng tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng của Mỹ và việc ông Trump rút khỏi đầu tư vào năng lượng sạch và xe điện cuối cùng có thể có lợi cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.