Trong lịch sử Mỹ, những năm Tỵ thường trùng với các sự kiện lớn đầy sóng gió. Từ vụ khủng bố ngày 11/9/2001, Đại khủng hoảng kinh tế năm 1929, đến vụ đánh bom tại Boston Marathon năm 2013, và cả những sự kiện định hình lịch sử quốc gia này và thế giới.
Hãy cùng điểm lại những sự kiện đáng nhớ nhất diễn ra với nước Mỹ vào các năm Tỵ trước đây.
2013 (Quý Tỵ)
Vụ đánh bom tại Boston Marathon
Hiện trường vụ đánh bom. (Ảnh: Flickr)
Ngày 15/4/2013, trong sự kiện thể thao nổi tiếng Boston Marathon, hai quả bom tự chế phát nổ liên tiếp gần vạch đích tại đường Boylston, chỉ cách nhau 13 giây. Vụ tấn công làm 3 người thiệt mạng, gồm một bé trai 8 tuổi, và hơn 260 người bị thương, nhiều nạn nhân phải chịu tổn thương nghiêm trọng như mất tay chân.
Đây là vụ khủng bố lớn nhất trên đất Mỹ kể từ sau ngày 11/9/2001, gây ra nỗi sợ hãi và chấn động toàn quốc. Thủ phạm, anh em Dzhokhar và Tamerlan Tsarnaev, là người nhập cư gốc Chechnya, đã thực hiện vụ việc nhằm phản đối chính sách của Mỹ ở các quốc gia Hồi giáo. Cuộc truy lùng và đấu súng kéo dài trong vài ngày trước khi Tamerlan bị bắn chết, còn Dzhokhar bị bắt sống và sau đó bị kết án tử hình.
Edward Snowden tiết lộ tài liệu mật
Vào tháng 6/2013, Edward Snowden, cựu nhân viên của Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA), tiết lộ hàng loạt tài liệu mật liên quan đến chương trình giám sát toàn cầu của chính phủ Mỹ, bao gồm thu thập thông tin điện thoại, email và hoạt động trực tuyến của hàng triệu công dân trên khắp thế giới.
Hành động này gây chấn động toàn cầu, làm dấy lên tranh luận về quyền riêng tư, giám sát chính phủ và tự do cá nhân. Snowden đang sống lưu vong tại Nga sau khi trốn khỏi Mỹ, nơi anh bị truy tố về tội làm gián điệp và tiết lộ thông tin mật.
2001 (Tân Tỵ) – Vụ khủng bố ngày 11/9 và khởi đầu Chiến tranh Afghanistan
Khoảnh khắc tòa tháp đôi sụp đổ. (Ảnh: Reuters)
Ngày 11/9/2001, loạt vụ khủng bố tấn công vào Trung tâm Thương mại Thế giới và Lầu Năm Góc khiến gần 3.000 người thiệt mạng, thay đổi sâu sắc chính sách đối nội và đối ngoại của Mỹ.
Để trả đũa và ngăn chặn khủng bố, Mỹ phát động chiến tranh tại Afghanistan vào ngày 7/10/2001, nhằm lật đổ chế độ Taliban, đồng thời truy lùng mạng lưới al-Qaeda – nhóm đứng sau các vụ tấn công.
Cuộc chiến này đánh dấu sự bắt đầu của một chiến dịch quân sự kéo dài hai thập kỷ, với mục tiêu duy trì an ninh toàn cầu và ngăn chặn các mối đe dọa khủng bố từ Afghanistan.
1965 (Ất Tỵ) – Mỹ đổ quân vào Đà Nẵng, can thiệp quân sự tại Việt Nam
Binh sĩ Lữ đoàn 9 thủy quân lục chiến Mỹ đổ bộ vào bãi biển Đà Nẵng. (Ảnh: AP)
9h ngày 8/3/1965, Lữ đoàn 9 thủy quân lục chiến Mỹ đổ bộ vào bãi biển Đà Nẵng, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ tại miền Nam Việt Nam.
Sự kiện này mở ra giai đoạn can thiệp trực tiếp, với hàng vạn quân Mỹ được đưa vào chiến trường, nhằm hỗ trợ chính quyền Sài Gòn đàn áp phong trào cách mạng.
Đây là một trong những bước ngoặt quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ, đánh dấu sự chuyển từ hỗ trợ quân sự cho chính quyền Sài Gòn sang việc đưa quân đội Mỹ vào trực tiếp chiến đấu. Sự hiện diện trực tiếp của quân đội Mỹ kéo dài gần 1 thập kỷ, gây ra tổn thất nặng nề và chia rẽ sâu sắc trong xã hội Mỹ, đồng thời tác động mạnh mẽ đến quan hệ quốc tế của nước này.
1941 (Tân Tỵ) – Vụ tấn công Trân Châu Cảng
Nhiều tàu chiến, khí tài của Hải quân Mỹ bị phá hủy.
Ngày 7/12/1941, Không lực Hải quân Đế quốc Nhật Bản bất ngờ tấn công Trân Châu Cảng, căn cứ hải quân quan trọng của Mỹ tại Hawaii, gây thiệt hại lớn về người và khí tài, với hơn 2.400 người thiệt mạng.
Vụ tấn công này không chỉ làm thay đổi hoàn toàn cục diện chiến tranh thế giới mà còn buộc Mỹ phải từ bỏ chính sách trung lập và chính thức tham gia vào Thế chiến II. Sự kiện này đã kích thích phản ứng mạnh mẽ trong xã hội Mỹ và toàn cầu, mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử, khi Mỹ gia nhập liên minh chống phát xít và có vai trò quyết định trong việc đánh bại phe Trục. Trân Châu Cảng trở thành điểm mốc quan trọng trong lịch sử Mỹ.
1929 (Kỷ Tỵ) – Đại khủng hoảng kinh tế
Mạnh thường quân phát lương thực cho người dân trên đường phố New York.
Tháng 10/1929, sự kiện được gọi là "Thứ Ba Đen" khiến thị trường chứng khoán Mỹ sụp đổ, mở đầu cho cuộc Đại khủng hoảng kinh tế kéo dài trong suốt thập kỷ 1930.
Ngày 29/10/1929, các chỉ số chứng khoán giảm mạnh, làm mất đi hàng tỷ USD giá trị tài sản, dẫn đến sự phá sản của hàng nghìn doanh nghiệp và ngân hàng. Hàng triệu người mất việc làm, nông dân mất đất, và tình trạng thất nghiệp đạt mức cao kỷ lục.
Kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái sâu rộng, và tác động của nó không chỉ giới hạn ở trong nước mà còn lan ra toàn cầu. Đại khủng hoảng tạo ra một làn sóng bất ổn xã hội, gia tăng sự bất mãn của người dân, dẫn đến những thay đổi lớn trong chính sách nội bộ của chính phủ Mỹ. Tổng thống Franklin D. Roosevelt sau đó thực hiện chính sách "New Deal", khôi phục niềm tin và dần dần vực dậy nền kinh tế Mỹ.
1917 (Đinh Tỵ) – Mỹ tham chiến trong Thế chiến I
Ngày 6/4/1917, Mỹ chính thức tuyên chiến với Đế quốc Đức, gia nhập Thế chiến I. Quyết định này diễn ra sau loạt các sự kiện, bao gồm việc tàu Lusitania bị Đức đánh chìm và việc Đức phát động chiến tranh tàu ngầm không hạn chế đối với các tàu của Mỹ. Việc Mỹ tham chiến đã tạo ra sự thay đổi quan trọng trong cục diện chiến tranh, đánh dấu sự trỗi dậy của Mỹ như một cường quốc quân sự toàn cầu.
Các lực lượng quân đội Mỹ, dưới sự chỉ huy của Tổng thống Woodrow Wilson, góp phần đưa đến chiến thắng cho phe Hiệp ước.
1881 (Tân Tỵ) – Tổng thống James A. Garfield bị ám sát
Tranh vẽ cảnh Tổng thống Garfield bị ám sát.
Vào tháng 7/1881, Tổng thống thứ 20 của Mỹ, James A. Garfield, bị bắn tại ga xe lửa ở Washington, D.C. Ông qua đời sau hơn 2 tháng chống chọi với vết thương vào ngày 19/9/1881. Vụ ám sát gây chấn động dư luận Mỹ, phơi bày những bất cập trong hệ thống an ninh và chính trị.
Vụ ám sát Tổng thống James A. Garfield vào năm 1881 có mối liên hệ trực tiếp đến việc thúc đẩy Đạo luật Cải cách Công chức Pendleton năm 1883. Người ám sát Garfield, Charles J. Guiteau, là người bất mãn vì không được bổ nhiệm vào một vị trí công chức mà ông ta mong muốn, theo hệ thống "spoils system" (hệ thống ban phát chức vụ dựa trên sự trung thành chính trị).