03/10/2024 17:00

Liệu trò chơi điện tử có thể giành giải Nobel văn chương?

Điều gì cấu thành văn chương, và điều đó, trong thời đại của thuật toán và AI này, có thay đổi không, so với năm 1901, khi giải Nobel văn chương đầu tiên được trao?

Tháng 10-2016, Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố trao giải Liệu trò chơi điện tử có thể giành giải Nobel văn chương? - Ảnh 3. Vũ Hoàng Chương từng được đề cử Giải Nobel Văn học

Câu chuyện vỡ vụn và hỗn loạn của trò game đấy, cùng lối đùa cợt đôi khi khiếm nhã, giống với tiểu thuyết in năm 1963 của Julio Cortázar, Hopscotch.

Trải nghiệm chơi game rõ ràng mang dấu ấn của văn chương hậu hiện đại: siêu hư cấu (metafiction), liên văn bản (intertextuality) và phúng dụ (parody).

Một trong những nhà sáng tạo của game, Davey Wreden (có bằng ngành nghiên cứu văn hóa và phê bình), cũng là tác giả game The Beginner’s Guide (2015), trong đó người chơi đi qua các màn của những trò chơi điện tử đã thất bại để hiểu rõ hơn về người sáng tạo bí ẩn ra những trò đấy.

Trong một màn, nhiệm vụ của người chơi chỉ là vừa đi lang thang trong một hang động ảo vừa đọc vô số bình luận mà những người chơi chán nản khác đã để lại ở đó.

Những năm gần đây, thể loại văn chương tích hợp các yếu tố số hóa hay điện tử đã phát triển mạnh, gồm sách có mã QR, tác phẩm có thể đọc bằng kính thực tế ảo, tuyển tập thơ đăng trên app, vân vân.

Về cơ bản thì dạng tác phẩm văn hóa này vẫn dựa trên ngôn ngữ, càng khiến ranh giới giữa văn chương và trò chơi điện tử thêm mờ nhạt.

Cuộc tranh luận lại càng nóng vào thời đại hiện giờ, khi hình thức số hóa đang tác động rộng khắp và mạnh mẽ lên thói quen đọc của tất cả mọi người.

Cũng giống như chúng ta từng chấp nhận văn hóa truyền miệng và âm nhạc là văn chương, có lẽ một ngày nào đó trò chơi điện tử cũng sẽ được công nhận.

Công việc viết lách luôn là tìm cách thoát khỏi những ý tưởng sáo mòn và chúng ta biết văn chương không giới hạn trên mặt giấy và con chữ.

Đôi khi ta phải chống lại tiếng nói vang lên trong đầu và chọn bước qua cánh cửa bên phải, nơi hứa hẹn có những điều mới mẻ, chưa ai khám phá bao giờ.

* Dịch từ bài viết của tác giả ANDRÉS PORRAS CHAVES (THE CONVERSATION)

Văn chương của tác gia Nobel Jon Fosse là sự thanh tẩy tâm hồn

Nhà văn Nhật Chiêu nói văn của Jon Fosse là một sự thanh tẩy. Ở đó có sự bi kịch, thống khổ nhưng vẫn có chất thơ trong ngôn từ.